آیا متهم خارجی در دادگاه ایرانی محاکمه می شود ؟
چنانچه یكى از اتباع بیگانه كه در خدمت جمهورى اسلامى ایران است در یكى از سفارتخانههاى ایران در خارج از كشور نسبت به یكى از كارمندان ایرانى سفارت، فحاشى كند و مرتكب جرم شود مراجع قضایى ایران صلاحیت رسیدگى به شكایت شاكى را ندارند مگر اینكه متهم در ایران یافت شود
بر اساس قانون مجازات اسلامی افراد بیگانه (غیر ایرانی) ـ چه آنهایی كه در خدمت جمهوری اسلامی ایران هستند و چه آنهایی كه در خدمت ایران نیستند ـ تحت شرایطی قابل محاكمه در دادگاه‌های داخلی هستند.
ماده 5 قانون مجازات اسلامی مصوب 5/ 9/ 1370 مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌گوید: هر ایرانى یا بیگانهاى كه در خارج از قلمرو حاكمیت دولت ایران مرتكب یكى از جرایم ذیل شود و در ایران یافت شود و یا به ایران مسترد گردد طبق قانون مجازات جمهورى اسلامى ایران مجازات می‌شود.
1- اقدام علیه حكومت جمهورى اسلامى ایران و امنیت داخلى و خارجى و تمامیت ارضى یا استقلال كشور جمهورى اسلامى ایران.
2- جعل فرمان یا دستخط یا مهر یا امضاى مقام رهبرى و یا استفاده از آن.
3- جعل نوشته رسمى رییس جمهور یا رییس مجلس شوراى اسلامى و یا شوراى نگهبان و یا رییس مجلس خبرگان یا رییس قوه قضاییه یا معاونان رییس جمهور یا رییس دیوان عالى كشور یا دادستان كل كشور یا هریك از وزیران یا استفاده از آنها.
4- جعل اسكناس رایج ایران «4» یا اسناد بانكى ایران مانند برات‌هاى قبول شده از طرف بانك‌ها یا چكهاى صادرشده از طرف بانك‌ها و یا اسناد تعهدآور بانك‌ها و همچنین جعل اسناد خزانه و اوراق قرضه صادره و یا تضمین شده از طرف دولت یا شبیهسازى و هرگونه تقلب در مورد مسكوكات رایج داخله.
ماده 6 قانون مجازات اسلامی نیز در این زمینه اشعار می‌دارد: هر جرمى كه اتباع بیگانه كه در خدمت جمهورى اسلامى ایران هستند و یا مستخدمان دولت به مناسبت شغل و وظیفه خود در خارج از قلمرو حاكمیت جمهورى اسلامى ایران مرتكب می‌شوند و همچنین هر جرمى كه مأموران سیاسى و كنسولى و فرهنگى دولت ایران كه از مصونیت سیاسى استفاده می‌كنند مرتكب گردند، طبق قوانین جزایى جمهورى اسلامى ایران مجازات می‌شوند.
چنانچه یكى از اتباع بیگانه كه در خدمت جمهورى اسلامى ایران است در یكى از سفارتخانههاى ایران در خارج از كشور نسبت به یكى از كارمندان ایرانى سفارت، فحاشى كند و مرتكب جرم شود مراجع قضایى ایران صلاحیت رسیدگى به شكایت شاكى را ندارند مگر اینكه متهم در ایران یافت شود
نظریات اداره كل امور حقوقى قوه قضاییه
– نظریه 4827/ 7- 11/ 7/ 1384: نظر به اینكه متهم كه تبعه ایران بوده در زمان وقوع قتل هنوز تبعه عراق نبوده است و تا زمانى كه تابعیت ایرانى وى سلب نشده است از اتباع ایران محسوب می‌شود لذا اخذ گواهى فوت و ابطال شناسنامه متهم با اعلام و وسیله بستگانش و نیز اخذ مدارك تابعیت عراقى توسط خودش تأثیرى در قضیه نداشته، چون در حال حاضر از نظر دولت ایران هنوز هم تابعیت ایرانى مشار الیه باقی است لذا اقدام به استرداد وى نه تنها بلا اشكال كه ضرورى به نظر می‌رسد.
– نظریه 6136/ 7- 7/ 12/ 1359: متهم تبعه خارج كه در كشورش مرتكب قتل و به اتهامى دیگر در ایران دستگیر شده به اتهام ارتكاب قتل مذكور، در ایران قابل تعقیب و مجازات نیست.
– نظریه شماره 1249/ 7- 1/ 3/: چنانچه یكى از اتباع بیگانه كه در خدمت جمهورى اسلامى ایران است در یكى از سفارتخانههاى ایران در خارج از كشور نسبت به یكى از كارمندان ایرانى سفارت، فحاشى كند و مرتكب جرم شود مراجع قضایى ایران صلاحیت رسیدگى به شكایت شاكى را ندارند مگر اینكه متهم در ایران یافت شود. به دلیل اینكه وقتى ماده 7 قانون مجازات اسلامى رسیدگى به جرایم ایرانیانى را كه در خارج مرتكب جرم می‌شوند طبق قوانین جزایى ایران مشروط به آن كرده كه در ایران یافت شوند، رسیدگى به جرایم اتباع بیگانه موضوع ماده 6 همان قانون طبق قوانین جزایى ایران به طریق اولى مشروط به حضور آنان در ایران خواهد بود بنابراین هیچ‌گونه مستندى براى رسیدگى و محاكمه اتباع بیگانه و یا ایرانى كه در خارج از كشور مرتكب جرم می‌شوند و در ایران حضور ندارند موجود نیست.