افشای اسرار دیگران چه مجازاتی دارد

• اگر موضوعی به عنوان سر در نزد فردی که دارای مشاغل یاد شده نیست، اعلام شود و وی آن را فاش کند، مرتکب جرم افشای سر نشده است، هرچند عمل این فرد از لحاظ قانونی مذموم و ناپسند است.

از نظر اخلاقی، افشای اسرار دیگران امری زشت و نکوهیده است به ویژه از سوی افرادی که جامعه برای شغل و مقام اجتماعی شان حرمت خاصی قایل است مانند پزشکان و وکلا.چنان چه فردی نزد پزشک یا وکیل برود و درباره بیماری یا مشکل خانوادگی اش مسایلی را با او در میان بگذارد پزشک یا وکیل موظف به حفظ گفته ها و اسرار او هستند.

در کشور ما قانون گذار، افشای اسرار مردم را از سوی افرادی که به مناسبت شغل و حرفه شان اسرار مردم را به دست می آورند جرم می داند و مرتکب را قابل تعقیب و مجازات می شناسد؛ چرا که در این مشاغل مردم به دلیل نیازشان به این افراد مراجعه می کنند و باید به آن ها اطمینان داشته باشند و بر مبنای همین اطمینان اسرار خود را بیان کنند تا از راهنمایی های آن ها برای رفع مشکل خود برخوردار شوند.

در چه مواردی وکیل باید اسرار موکل خود را افشا کند؟

پاسخ: اصولاً چه وکیل و چه هرشخص دیگری که به موجب قانون حافظ اسرار مردم شناخته می شود حق ندارد اسرار آنان را افشا کند مگر آنکه خود قانون او را مکلف به افشای سر کند و چنانچه وکیل یا هرشخص دیگری که حافظ اسرار است به حکم قانون افشای سر نکند مرتکب تخلف می شود. برای مثال اگر متهم نوشته های خود را که موثر در کشف جرم است به وکیل خود سپرده باشد و با درخواست بازپرس، وکیل از ارائه آنها خودداری کند به مجازات مقرر برای خلاصی متهم از محاکمه، محکوم می شود.

_ کارگزاران بورس اوراق بهادار: کارگزاران مکلف به حفظ اسرار دستور دهندگان می باشند وحق افشای دستورهای رسیده را ندارند و در صورت تخلف به مجازات افشای سرمحکوم می شوند.

_ مرکز آمار: ایرانیان مقیم داخل و خارج کشور و نیز خارجیان مقیم ایران به پرسش های مربوط به سرشماری ها و آمارگیری که توسط مرکز آمار ایران صورت می گیرد باید پاسخ صحیح بدهند. آمار و اطلاعاتی که ضمن آمارگیری توسط این موسسه از مردم به دست می آید محرمانه بوده و جز در تهیه آمارهای عمومی و کلی نباید مورد استفاده قرارگیرد و نمی توان از این اطلاعات در مراجع قضایی و اداری و مالیاتی و نظایر آن استفاده کرد.

_ مطبوعات: مطبوعات حق ندارند مذاکرات غیرعلنی مجلس شورای اسلامی و مذاکرات غیرعلنی محاکم دادگستری یا تحقیقات مراجع اطلاعات و قضایی را که طبق قانون، افشای آنها مجاز نیست، افشا کنند.

افشای اسرار، اختلال در نظم جامعه

ملاک قابل مجازات بودن افشای اسرار، قوت جنبه عمومی این عمل است، چرا که دارا بودن شغل و حرفه ای که مردم نیازمند مراجعه به آن هستند، موجب اعتماد مردم شده است و مردم با تکیه بر همین اعتماد، اسرارخود را در نزد این افراد بازگو می کنند.

افشای اسرار، موجب بی اعتمادی مردم و موجب اختلال در نظم اجتماعی می شود.

برای تحقق جرم افشای اسرار ارکانی لازم است که بدون تحقق آن نمی توان گفت به طور قانونی جرمی رخ داده است. نخستین رکن و شرط تحقق جرم افشای سر، اعلام آن به دیگران است و ممکن است اعلام اسرار به شکل کتبی و به وسیله مطبوعات انجام شود.

رازداران حرفه ای

قانون گذار در ماده 648 قانون مجازات اسلامی، پزشکان و ماماها را رازداران حرفه ای معرفی کرده است که البته به این گروه می توان وکلا و قضات را هم اضافه کرد.

اگر موضوعی به عنوان سر در نزد فردی که دارای مشاغل یاد شده نیست، اعلام شود و وی آن را فاش کند، مرتکب جرم افشای سر نشده است، هرچند عمل این فرد از لحاظ قانونی مذموم و ناپسند است.

وجود سر حرفه ای از ارکان این جرم است به این شکل که میان صاحب سر و طرف او جنبه نهانی وجود داشته باشد و دیگران نباید از آن با خبر شوند و موضوع به گونه ای باشد که صاحب آن فقط به اعتبار حرفه و موقعیت طرف، ناگزیر از ابراز آن به او شده باشد.

اگر سر خارج از اعتبار حرفه ای فرد به شخص رازدار گفته شود، افشای آن مشمول مجازات نیست.

مجازات افشای اسرار

برابر قانون مجازات اسلامی پزشكان، جراحان، ماماها و داروفروشان وكسانی كه به مناسبت شغل یا حرفه شان محرم اسرار می شوند هرگاه درغیر موارد قانونی اسرار مردم را افشا كنند به 3 ماه و یك روز تا یك سال حبس یا به جزای نقدی یك میلیون و 500هزار تا 6میلیون ریال محكوم می شوند.