راهنمایی برای سفته و چک بدون تاریخ

• رویه قضایی و نظر عمده قضات چنین است که چک بدون تاریخ چک به معنای واقعی کلمه و مورد نظر قانونگذار است و فقط صادر کننده به دارنده این اجازه تلویحی را داده است که تاریخ مورد نظر خود را در متن چک درج کند.

چک و سفته از اسناد تجاری محسوب می شوند و در جامعه امروز موارد استفاده از آن ها بسیار زیاد است ولی متاسفانه اطلاعات حقوقی بیشتر مردم در این خصوص علی رغم شیوع فراوان آن بسیار اندک است.

بدون شک چک یا سفته بدون تاریخ دارای اعتبار است به این صورت که وقتی شما به دیگریچک بدون تاریخ یا سفته بدون تاریخ می دهید به این منزله است که به او وکالت داده اید که بتواند تاریخ دلخواه را بر روی آن درج کند.

بعضی چنین تصور می کنند که اگر دارنده چک با خط خود تاریخ دلخواه را در متن چک بنویسد این جعل است! در حالی که چنین برداشتی وجاهت قانونی ندارد و اشتباه می باشد. در این زمینه اداره حقوقی قوه قضاییه در نظریه مشورتی شماره 21/7 مورخ 1381/1/15 مقرر داشته:

«سئوال – آیا دادن چک بدون تاریخ به معنی دادن اختیارگذاشتن تاریخ به دارنده چک است و در صورتی که دارنده چک پس از مدتی روی آن تاریخ بگذارد جعل محسوب می شود یا خیر؟

دادن چکهای سفید امضاء ظهور دارد در تفویض اختیار پر کردن آن به دارنده چک ، بنابراین وقتی کسی چکی را بدون تاریخ و سفید به کسی می دهد عرفا به معنای آن است که صادر کننده چک اختیار گذاشتن تاریخ را به دارنده داده است که هر وقت مایل به وصول وجه آن بود تاریخ گذاشته و به بانک مراجعه و وجه آن رادریافت نماید مگر اینکه خلاف این امر ثابت شود و لذا گذاشتن تاریخ از ناحیه دارنده جعل و الحاق بشمار نمی آید و جرم نیست.»

بعضی چنین استدلال می کنند که چون چک بدون تاریخ از ناحیه صادر کننده به دارنده داده شده است این چک سند تجاری مورد نظر قانونگذار نمی باشد و صرفا به عنوان یک سند عادی معمولی محسوب می شود و نه یک سند تجاری که سند عادی در حکم اسناد رسمی است. این استدلال در رویه قضایی کشور جایگاهی ندارد و به درستی رویه قضایی و نظر عمده قضات چنین است که چک بدون تاریخ چک به معنای واقعی کلمه و مورد نظر قانونگذار است و فقط صادر کننده به دارنده این اجازه تلویحی را داده است که تاریخ مورد نظر خود را در متن چک درج کند.

فقط آنچه اهمیت دارد این است که اگر صادر کننده چک بتواند ثابت کند – مثلا از طریق کارشناس خط – که چک را بدون تاریخ صادر کرده است جنبه کیفری چک مذکور ساقط می شود. بر طبق بند ه ماده 13 قانون صدور چک اصلاحی 1382/6/2 :«در صورتی که ثابت گردد چک بدون تاریخ صادر شده و یا تاریخ واقعی صدور چک مقدم بر تاریخ مندرج در متن چک باشد، چک قابل تعقیب کیفری نیست.» اما مطالبه وجه و جنبه حقوقی چک بدون تاریخ پابرجاست و دارنده می تواند علیه صادر کننده ظهر نویس و ضامن با رعایت مواعد قانون تجارت دادخواست بدهد و محکومیت تضامنی آن ها را از دادگاه بخواهد.

در خصوص سفته، وجه کیفری بلامحل بودن و امثال آن وجود ندارد و فقط جنبه حقوقی دارد که قطعا دارنده سفته می تواند با درج تاریخ وجه آن را از طریق واخواست یا دادگاه مطالبه کند.