فرق بین مومنین و مسلمین در قران چیست ؟

قرآن می فرماید: “قالت الأعراب آمنا قل لم تؤمنوا و لكن قولوا اسلمنا و لمّا یدخل الایمان فی قلوبكم؛ عرب های بادیه نشین گفتند: ایمان آورده ایم، بگو: شما ایمان نیاورده اید، ولی بگویید اسلام آورده ایم. اما هنوز ایمان وارد قلب شما نشده است”.

طبق این آیة شریف تفاوت اسلام و ایمان در این است كه اسلام شكل ظاهری قانونی دارد و هر كس شهادتین “أشهد أن لا إله الاّ الله و أشهد أنّ محمداً رسول الله” را بر زبان جاری كند،‌در سلك مسلمانان وارد می شود،‌ و احكام اسلام بر او جاری می گردد، ولی ایمان یك امر واقعی و باطنی است و جیاگاه آن قلب آدمی است، نه زبان و ظاهر او.

اسلام عبارت است از اعتقاد به خدا و معاد و پیامبر اسلام (ص) و آن چه حضرت محمد (ص) به عنوان اعتقاد یا عمل به آن دستور داده است.

ایمان عبارت است از این كه انسان علاوه بر اعتقاد به آن چه گفته شد، در برابر اوامر الهی تسلیم محض باشد. به عبارت دیگر: حقیقت ایمان تسلیم در ظاهر و باطن در برابر حق است.(۱) چون تسلیم در برابر حق مراتب دارد، ایمان هم دارای مراتب است، زیرا ممكن است انسان در برابر دستور نماز تسلیم باشد، ولی در برابر دستور خمس تسلیم نباشد و عمل به آن برایش مشكل باشد. حضرت صادق (ع) فرمود: “خداوند ایمان را بر هفت سهم تقسیم كرده: نیكی، صدق، یقین، رضا وفا، حلم و علم (شاید مراد علم به وظایف شرعی باشد). كسی كه تمام این هفت سهم را دارد، مؤمن كامل و متعهد است”.(۲)

قرآن كریم مؤمنان حقیقی را چنین توصیف كرده و نشانه‏های ایمان را چنین بیان می‏كند: “مؤمنان تنها كسانی هستند كه هر وقت نام خدا برده شود، دل‏هایشان (از عظمت خدا و احساس مسئولیت در برابر وظایف الهی) ترسان می‏گردد، و هنگامی كه آیات او بر آن‏ها خوانده می‏شود، ایمان‏شان افزون می‏گردد، و تنها بر پروردگارشان توكل دارند. آن‏ها نماز را بر پا می‏دارند، و از آن چه به آن‏ها داده‏ایم، انفاق می‏كنند. مؤمنان حقیقی آن‏ها هستند. برای آنان درجات (فوق‏العاده‏ای) نزد پروردگارشان است و برای آن‏ها آمرزش و روزی بی نقص و عیب است”. (۳)

در این آیات پنج صفت برای مؤمنان حقیقی ذكر شده است.

در ابتدای سوره مؤمنون نیز بعد از بیان این كه مؤمنان رستگارند، صفات مؤمنان را تا ده آیه بیان كرده است. در آیات دیگر را نیز برخی از صفات مؤمنان را بیان نموده است.

امیرمؤمنان علی (ع) فرمود: “ایمان بنده‏ای كامل نمی‏شود تا به درجه‏ای برسد كه آن چه را خدا دوست دارد، دوست بدارد و آن چه را خدا دشمن دارد، دشمن بدارد”.(۴)

۱ . تفسیر نمونه، ج ۱۵، ص ۴۱۲، ج ۷۴، ص ۸۶.

۲ . همان، ج ۲۲، ص ۲۹.

۳ . انفال (۸) آیه ۲ تا ۴.

۴ . محمد محمدی ری شهری، میزان الحكمة، ج ۱، ص ۱۹۷، شماره ۱۳۳۰ (ماده ایمان).