چگونه از مزاحم تلفنی و پیامکی شکایت کنیم

• «هرگاه كسی به وسیله تلفن یا دستگاه‌های مخابراتی دیگر برای اشخاص مزاحمت ایجاد كند، علاوه بر اجرای مقررات خاص شركت مخابرات، مرتكب به حبس از یك تا شش ماه محكوم خواهد شد»

ایجاد هر گونه مزاحمت عمدی یا سهوی به وسیله تلفن از طریق هر فرد یا گروه و در هر رده سنی برای مشتركان دیگر،‌ مزاحمت تلفنی محسوب می شود؛ اما برای شكایت درخصوص این مزاحمت ها به كجا باید مراجعه كرد؟

به یاد می آورم زمانی كه تلفن ثابت در منازل در همه جا حتی مناطق دوردست همه گیر شد و گوشی ای كه گاهی اوقات پشت هم زنگ می خورد؛ با صدای زنگ تلفن مجبور می شدی سریعتر سمت گوشی بروی شاید كسی كار مهمی داشته باشد و تلفن قطع شود.

نفس نفس زنان به گوشی تلفن می رسیدی همین كه گوشی را برمی داشتی كسی آن طرف گوشی فقط فوت می كرد و تو آنچنان حرص می خوردی كه قابل توصیف نبود.

و حتی خوب به یاد می آورم مادرانی را كه فرزندان خردسالشان گریه می كردند طوری كه مانع از انجام كارهای منزل می شدند و تلفن تنها راه نجات مادر از این همه اذیت و آزار بود؛ مادر با گوشی شماره ای را می گرفت و تو هم می شدی مسوول ساكت كردن بچه ها!

تا اینكه علم پیشرفت كرد و گوشی های همراه به بازار آمدند و این سرگرمی به شكلی مدرنتر ادامه یافت.

بالاخره روزی رسید كه با توسعه فن آوری ارتباطی، شماره تماس گیرنده قابل تشخیص و پیگیری شد. البته در مقابل این پیشرفت، پیشرفتهایی هم در ایجاد مزاحمتهای تلفنی از جمله شماره گرفتن با دبیت كارت و ..صورت گرفت!

**مزاحمان تلفنی و دردسر برای خانواده ها و حتی نهادها و سازمانها

مزاحمان تلفنی به طور معمول در گروه سنی خاصی قرار دارند كه ای كاش سرگرمی‌های بهتری برای آنان وجود داشت تا آزار دیگران را موضوع بازی‌های خود نكنند.

شاید كمتر خانواده، موسسه یا سازمانی است كه از این نوع مزاحمت‌ها در امان باشد؛ زیرا مرتكبان گاه و بی‌گاه و در زمانی كه مردم نیاز به استراحت دارند، آسایش آنان را سلب می‌كنند و پیامدهای ناشی از این مزاحمت‌ها را كه ممكن است دردسرهای بزرگی برای خانواده‌ها ایجاد كند، نادیده می‌گیرند.

انواع تلفن همراه و ثابت جای خود را چنان در زندگی روزمره ما باز كرده است كه برای بسیاری سپری كردن یك شبانه‌روز بدون استفاده از این وسیله ارتباطی غیر قابل تصور است؛ با وجود چنین وابستگی‌ شدیدی و البته نیازی كه به ارتباط غیر حضوری با دیگران داریم، نمی‌توان دردسرهای آن را هم نادیده گرفت.

این مزاحمت‌ها به مشكلاتی كه برای خانواده‌ها ایجاد می‌كنند، محدود نمی‌شود؛ بلكه آتش‌نشانی، موسسات تاكسی تلفنی، غذاخوری‌هایی كه مشتركان تلفنی دارند، پلیس 110، 118 و … را هم دربرمی گیرد؛ به عبارت دیگر از این معضل اجتماعی، همه درمانده اند.

این مزاحمت‌ها شكل‌های مختلفی دارد؛ اما سوت كشیدن، سكوت و فوت كردن شاید كمتر آزار دهنده باشد. فحاشی و حرف‌های ركیك و تهمت در مرتبه دوم قرار دارد و از همه بدتر، دادن خبرهای كذب و تكان‌دهنده است كه گاهی باعث شوك آنی و از بین رفتن آرامش خانواده‌ها می‌شود.

**اگر مزاحم تلفنی مجرم شناخته شود، حكم صادر می شود

اگر بر اثر مزاحمت تلفنی، شخصی متحمل ضرر و زیان شود، در این صورت مطابق قوانین می‌تواند با ارائه شكوائیه به دادسرا مبنی بر مزاحمت تلفنی و بیان دلایلی كه حاكی از خسارت رسیدن به وی باشد، مزاحم تلفنی را به محاكمه بكشاند و چنانچه دادگاه متهم را مجرم بداند مكلف است ضمن صدور حكم جزایی در باره مزاحمت تلفنی، نسبت به مطالبه ضرر و زیان مدعی خصوصی نیز حكم صادر كند و اگر نیاز بیشتر به تحقیق درباره خسارت مدعی باشد، پس از رسیدگی لازم مطابق ماده 12 قانون نسبت به صدور حكم اقدام می شود.

اگر كسی به عمد و با سوءنیت به وسیله تلفن خبر فوت یكی از نزدیكان شنونده را به او بدهد و این خبر موجب مرگ یا مرض شنونده شود، عملش مطابق با قانون مجازات اسلامی ممكن است قتل عمد شناخته شود و مرتكب قصاص شود؛ چون چنین عملی نسبت به یك فرد مسن در نوع خود كشنده به شمار می‌رود.

**مزاحم زندانی می‌شود!

برای مجازات مزاحمت‌های پیامكی و تلفنی، مجرمان به مجازات تعزیری محكوم می‌شوند. این مجازات ممكن است شامل شلاق، جریمه مالی و حبس باشد. نوع مجازات نیز بسته به شخصیت متهم، دفعات و نوع مزاحمت بستگی دارد.

البته دور از انتظار نیست كه یك مزاحمت ساده به قتل یك نفر منجر شود؛ بنابراین سر و كار مزاحم تلفنی كمتر به قصاص و دیه می‌افتد؛ اما حبس مجازاتی معمول برای این مزاحمان خواهد بود؛ و قانونی كه اجازه زندانی كردن مزاحم را می‌دهد، قانون مجازات اسلامی ‌است و ماده‌ای كه می‌توانید این حكم را در آن پیدا كنید، ماده 641 است كه مقرر شده است:

«هرگاه كسی به وسیله تلفن یا دستگاه‌های مخابراتی دیگر برای اشخاص مزاحمت ایجاد كند، علاوه بر اجرای مقررات خاص شركت مخابرات، مرتكب به حبس از یك تا شش ماه محكوم خواهد شد». البته این همه ماجرا نیست. علاوه بر قانون مجازات اسلامی ‌در مقرراتی كه شركت مخابرات دارد، مجازات‌های دیگری هم برای مزاحم در نظر گرفته شده است.

**به كجا شكایت كنیم؟

خیلی ازافرادی كه قربانی مزاحمت تلفنی می‌شوند ترجیح می‌دهند كه موضوع را پیگیری نكنند؛ اما برای كسانی كه این مزاحمت‌ها امان‌شان را بریده است و به ستوه آمده‌اند، چاره‌ای جز شكایت و پیگیری وجود ندارد.

گفتیم كه علاوه بر مجازات زندان كه در قانون مجازات اسلامی‌ برای مزاحمان در نظر گرفته شده است مجازات‌های دیگری هم در قوانین شركت مخابرات برای آنان وجود دارد؛ بنابراین قربانیان مزاحمت تلفنی می‌توانند از دو طریق موضوع را پیگیری كنند.

اداره حقوقی وزارت دادگستری در سال 1373 در این خصوص نظریه‌ای داده است كه تكلیف موضوع را بهتر مشخص می‌كند. در این نظریه گفته شده است: در مورد مزاحمت تلفنی چنانچه عمل مشتكی‌عنه (كسی كه از او شكایت شده) فقط مزاحمت تلفنی باشد و همراه با جرم دیگری مانند فحاشی و استعمال الفاظ ركیك نباشد، در صورت احراز مزاحمت، تلفن مزاحم قطع می‌شود؛ اما چنانچه مزاحمت تلفنی همراه با جرایم دیگر از قبیل فحاشی یا تهدید باشد، رسیدگی به بزه ارتكابی با دادگاه‌های عمومی محل خواهد بود.

بنابراین اگر از جمله افرادی هستید كه بعد از آن كه تلفن زنگ می‌زند و گوشی را برمی‌دارید، كسی جواب نمی‌دهد و این عمل چند بار و گاه بارها و بارها تكرار می‌شود یا اینكه قربانی اشكال دیگر مزاحمت تلفنی هستید می‌توانید به مراجع یادشده مراجعه كنید تا با مزاحم برخورد شود.

داشتن نامه‌ای از مخابرات نیز می‌تواند باعث سرعت در كار شود. در این مرحله روی یك برگه كاغذ شكایت خود را مطرح می‌كنید. عنوان مجرمانه این شكایت هم چنین است: «ایجاد مزاحمت تلفنی از طریق ارسال پیامك.» اگر توهین شدیدی هم صورت گرفته باشد، شاكی می‌تواند تقاضای «اعاده حیثیت» را هم مطرح كند. ممكن است طرف مقابل نامشخص باشد. در چنین حالتی در بخش مربوط به متشاكی نوشته می‌شود: «نامشخص».

بعد از این مرحله، با ارجاع شكایت به یكی از شعبه‌های دادیاری یا بازپرسی، با نامه‌ای كه دادگاه خطاب به كلانتری برای تكمیل كردن تحقیقات می‌نویسد، كلانتری از مخابرات درخصوص این شماره تلفن استعلام و تقاضای پرینت مكالمات تلفنی را عنوان می‌كند. ممكن است این استعلام به طور مستقیم از سوی دادگاه خطاب به مخابرات ارسال شود، اما بخش اولیه كار در این مرحله شناسایی مزاحم است.

حتی مخابرات می‌تواند گوشی تلفن همراهی كه از آن تماس گرفته شده را ردیابی كند و این مساله را مشخص كند كه آخرین بار چه زمانی و چگونه از آن استفاده شده و چه سیم كارتی در آن فعال بوده است؟ پس از این مرحله و مشخص شدن شماره تماس، از سوی دادسرا برای آن نشانی و صاحب خط تلفن اخطاریه ارسال می‌شود و دادسرا ایشان را احضار و تحقیق می‌كند.

اگر فردی در مرحله اول در دادسرا یا كلانتری حاضر نشود، برای بار دوم نیز برای او اخطاریه ارسال می‌شود و در نهایت با عدم حضور وی، برای بار سوم در صورتی كه دادستان دلایل جرم را قوی تشخیص دهد، برای او حكم جلب صادر می‌شود.

در مرحله بازپرسی اگر فرد مزاحم این مساله را بپذیرد، پرونده با صدور كیفرخواست برای صدور رای به دادگاه فرستاده می‌شود. البته ممكن است مزاحم در طول مراحل بازجویی عنوان كند كه استعلام را قبول ندارد.

در این مرحله تا زمان اقرار، بازجویی ادامه می‌یابد و در صورتی كه دلایل كافی وجود داشته باشد، با اخذ قرار مناسب، پرونده مراحل بعدی خود را طی می‌كند.

یكی از شیوه‌های اثبات مزاحمت تلفنی، استناد به صدای ضبط شده است اما گاهی دادیاران، بازپرس‌ها یا قضات این مساله را نمی‌پذیرند. چون ممكن است با توجه به پیشرفت تكنولوژی، صدای ضبط شده ساختگی باشد.

**و اما…

با همه این مجازات‌ها باز هم كسانی پیدا می‌شوند كه اعصاب و روان مردم را دستمایه سرگرمی ‌خود می كنند.

كمترین فایده‌ مجازات مزاحمان تلفنی این است كه از تعداد آنان می‌كاهد؛ اما نمی‌توان انكار كرد كه با توجه به پیامدهای گسترده این شیوه مردم‌آزاری، باید برای افزایش تأثیر مجازات‌ها چاره‌ای اندیشید و فكری كرد؛ شاید باید قوانین را سفت و سخت‌تر نوشت و شاید لازم است شناسایی و برخورد با مزاحمان را با همكاری شهروندان جدی‌تر پیگیری كرد.