چگونه چک را وصول کنیم ؟

• مهمترین نکته در این شیوه از مطالبه وجه چک، آن است که شکایت صرفا علیه صادر کننده امکان پذیر است. به بیان دیگر بزه صدور چک پرداخت نشدنی صرفا متوجه صادر کننده می باشد و ظهرنویس و یا ضامنین هیچ گونه مسئولیت کیفری در این خصوص ندارند.

در عرصه تجارت، چک یکی از پرکاربردترین وسیله‌های پرداخت برای تجار، کسبه و فعالان در این حوزه می‌باشد و به البته گردش چک در دست افراد که گاهی با عدم پرداخت مواجه می شوند ممکن است اختلالاتی در پرداختی های دیگران در این چرخه ایجاد کند.

به همین دلیل افراد از بابت عدم وصول وجه چک دغدغه دارند و گاه از شیوه مناسب اقدام حقوقی لازم را انجام نمی‌دهند و متضرر می شوند.

باید دانست که چک در حالت کلی به سه روش قابلیت وصول دارد که شرایط و جزئیات هریک در ادامه توضیح داده می شود

طرح شکایت کیفری

مهمترین نکته در این شیوه از مطالبه وجه چک، آن است که شکایت صرفا علیه صادر کننده امکان پذیر است. به بیان دیگر بزه صدور چک پرداخت نشدنی صرفا متوجه صادر کننده می باشد و ظهرنویس و یا ضامنین هیچ گونه مسئولیت کیفری در این خصوص ندارند.

دارنده چک که در طرح دعوای کیفری شاکی خوانده می‌شود می‌بایست ظرف 6 ماه از تاریخ صدور آن، نسبت به اخذ گواهی عدم پرداخت از بانک اقدام نموده و ظرف مهلت 6 ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت، طرح شکایت نماید، در غیر این صورت حق شکایت کیفری از او سلب می شود.

اگر چک از طریق مدیر عامل یا سایر نمایندگان یک شخص حقوقی همچون شرکت یا موسسه و یا به وکالت از دیگری به دست شما رسیده است، نماینده و صاحب حساب در پرداخت وجه چک مسئولیت تضمانی داشته و هر دو مسئولیت کیفری خواهند داشت مگر آنکه امضا کننده (به طور مثال، نماینده یا وکیل) ثابت نمایند که عدم پرداخت مستند به عمل صاحب حساب یا وکیل یا نماینده بعدی اوست که در این صورت کسی که موجبات عدم پرداخت را فراهم آورده مسئول خواهد بود.

موردی که بسیار شایع و سوال برانگیز است آن است که اگر شخصی چک را برگشت بزند و بعد از آن چک را به دیگری منتقل کند، حق شکایت کیفری از منتقل الیه سلب می شود و او صرفا می تواند از طریق دعوای حقوقی یا دوایر اجرای ثبت مطالبه وجه چک را نماید.

البته اگر انتقال غیر ارادی باشد حق شکایت کیفری همچنان برای منتقل الیه محفوظ است. این مورد در فرضی متصور است که شخص پس از برگشت زدن چک فوت نماید و ورثه او خواهان مطالبه وجه چک باشند.

طرح شکایت حقوقی

تمامی چک‌ها امکان مطالبه حقوقی را در صورت رعایت مواعد مقرر قانونی دارند. باید توجه داشت که برخلاف طرح دعوای کیفری دعوای حقوقی علیه صادر کننده، ظهرنویس و ضامنین قابلیت طرح دارد.

پس از تقدیم دادخواست و ضمائم لازم، هر یک از افراد فوق پس از به اثبات رسیدن مسئولیت و محدود به میزان آن، مکلف به پرداخت وجه چک و در صورت تقاضای خواهان خسارت تاخیر تادیه می باشند.

دارنده یا به عبارت دقیق تر خواهان می تواند برای مطالبه وجه چک به هریک از دادگاه های محل صدور آن ، دادگاهی که چک در آن محل برگشت خورده و یا دادگاه واقع در محل اقامت خوانده (مسئولین پرداخت) ، دعوای خود را مطرح نماید.

همچنین بر اساس ماده 3 نحوه محکومیت های مالی، در صورتی که متعهد سند (صادر کننده /ظهرنویس/ ضامنین)، اقدام به پرداخت وجه چک ننمایند یا اعسار خویش را نتوانند ثابت نمایند به درخواست دارنده (خواهان) و با رعایت سایر مقررات قانونی تا زمان پرداخت حبس می‌شوند.

اقدام از طریق دوایر اجرای ثبت سومین راه مطالبه چک می باشد. این روش علی رغم سرعت و سهولت بیشتری که نسبت به دو شیوه دیگر دارد، به خاطر هزینه بالایی که نسبت به دعوای حقوقی و کیفری دارد گاه کمتر مورد توجه قرار می گیرد.

شیوه مطالبه بدین نحو است که دارنده پس از برگشت زدن چک، با در دست داشتن لاشه آن و گواهی عدم پرداخت همراه فتوکپی برابر اصل چک به دایره اجرای ثبت مراجعه و در خواست صدور اجراییه مینماید که معمولا ظرف 48 ساعت اجراییه صادر می‌شود.

نکته مهم آنکه در اقدام از طریق دایره اجرای ثبت ، فقط علیه صادر کننده می توان اقدام نمود که در این صورت پس از صدور اجرائیه، صادرکننده مکلف است نسبت به تعیین تکلیف چک اقدام نماید در غیر این صورت فرایند شناسایی و توقیف اموال بدهکار آغاز می‌گردد.

ستاره ایوبی کارشناس ارشد حقوق خصوصی