جرم ورود غیر مجاز به منزل غیر / مجازات هتک حرمت

• هتك حرمت منازل توسط مأمورین دولتی از جرایم عمدی بوده و عبارت است از اینكه مرتكب از روی علم و آگاهی و با اقدام مخالف قانون خود، مبادرت به ورود به منزل غیر کند. بنابراین عمد عامل و آگاهی به اینكه عمل او مخالف قانون است، برای تحقق سوء نیت عام  کافی است و انگیزه خوب یا بد مرتكب تأثیری در انجام عمل نخواهد داشت

از زمان‌های گذشته در اجتماعات بشری، خانه و محل اقامت اشخاص محترم و مصون از تعرض بوده است. در ایران حق آزادی مسكن و منع هتک منازل مبنی بر قواعد شرعی و عرف مسلم ممالک و نیز قانون اساسی و قوانین عادی است.

خداوند در آیه 27 سوره نور می‌فرماید «ای كسانی كه ایمان آورده‌اید در خانه‌هایی غیر از خانه خود وارد نشوید تا اجازه بگیرید…» و همچنین آیات 28 و 29 همین سوره به این موضوع اشاره دارند. قانون مجازات اسلامی نیز با الهام از منابع فوق و سوابق قانونی، هتك حرمت مسكن یا ملك غیر را در مصادیق مختلف طی مواد 580 و 694 کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1375 مورد توجه قرار داده است.

مصونیت منزل مكمّل امنیت تمامیت جسمانی شخص است؛ به‌طوری كه امنیت شخصی که شامل جان و مال فرد می‌شود، وقتی تأمین است كه خانه شخصی نیز مصون از تعدی و تجاوز باشد و هیچ كس نباید بتواند بدون اجازه صاحب خانه وارد منزل او شود یا خانه وی را بدون اجازه مقامات قضایی و بدون رعایت تشریفات قانونی مورد بازرسی قرار دهد. مصونیت مسكن از تعرض، به صراحت در قانون اساسی كشورمان در اصول 22 و 33 مورد توجه قرار گرفته است، در قرآن كریم نیز به ضرورت رعایت حریم خانه‌های غیر به طور كامل تصریح و حتی به شیوه ورود نیز اشاره کرده است.

جرم ورود غیر مجاز به منزل غیر

این جرم از جهت شخصیت مرتكب ممكن است از طرف اشخاص عادی یا مستخدمین دولتی ارتكاب یابد. لذا در دو قسمت باید آن را مورد بررسی قرار داد.

هتك حرمت منازل به وسیله كارمندان دولت

مأمور مستخدم دولت كه مرتكب جرم ورود به منزل غیر شود، طبق ماده 580 کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1375 مجرم بوده و مقصود از مامور اعم از كارمندان قضایی و غیر قضایی، رسمی یا قراردادی، روزمزد، دائم و موقت است. ضمناً ورود مأمور دولت به منزل غیر باید به عنوان انجام وظیفه یا به مناسبت آن باشد.

وجود منزل متعلق به غیر: لفظ منزل در موضوع این جرم شامل هر محل مسكونی اشغال‌شده به وسیله یك شخص است. عنوان حقوقی ساكن در محل مسكونی كه از نظر حرمت منزل مورد حمایت قانونی قرار گرفته، ممكن است مواردی از قبیل مالك منزل، مستأجر و مرتهن باشد. محل مسكونی نیز ممكن است خانه، آپارتمان، كلبه چوبی، چادر افراد چادر نشین یا كاروان در شرایطی باشد كه مكان مزبور در عمل به محل سكونت اختصاص داده شده باشد. اطاق در هتل با در بیمارستان محل سكونت كسی است كه آن را اجاره كرده یا در آن مستقر شده است. البته اماكن عمومی مشمول عنوان منزل نمی‌شود. (طبق ماده یک آیین‌نامه اماكن عمومی مصوب 1328)

فعل مرتكب

فعل مرتکب نیز ورود به منزل غیر بوده كه بدون اجازه و رضایت صاحب منزل است و به همین دلیل، این ورود غیر قانونی تلقی می‌شود و مرتكب آن مستوجب مجازات خواهد بود.

مقصود از اذن، اجازه قبل از ورود و مقصود از اجازه، جلب نظر مساعد صاحب منزل حین ورود یا بعد از آن است. رضایت اعم از اذن و اجازه بوده و ورود اعم از این است كه از طرق متعارف مثل در یا غیر متعارف مثل از روی دیوار بالكن، پنجره و غیره باشد.

مخالف قانون بودن ورود به منزل غیر

ورود غیر در مواقعی كه قانون مقرر كرده یا بدون رعایت ترتیبات و تشریفات قانونی باشد، مخالف قانون است اما مواردی وجود دارد كه خود قانون، ورود مأمور دولتی را حتی بدون اجازه و رضایت صاحب خانه مجاز دانسته است.

این موارد عبارت از ورود جهت تفتیش منزل در موارد جرم مشهود،  ورود جهت تفتیش منازل به وسیله مأموران وصول عایدات دولت و ورود به منزل غیر در موارد قهریه و فورس‌ماژور مثل طوفان، سیل، زلزله و آتش‌سوزی است.

ترتیبات قانونی جهت ورود به منزل غیر

برای ورود به منزل غیر، ترتیبات و تشریفات قانونی لازم است. به عنوان مثال، در این صورت اجازه مخصوص دادستان لازم است مگر در مواردی که جرم مشهود باشد؛ همچنین ورود در منزل اشخاص باید در روز به عمل می‌آید؛ لازم است ورود بدون اجازه و رضایت صاحب منزل نبوده و نیز همراه با سوءنیت نباشد. سوءنیت در اینجا به معنای عمد مأمور در ارتكاب و اطلاع او از غیر قانونی بودن عمل است.

 عمدی بودن جرم هتك حرمت منازل توسط مأمورین دولتی

هتك حرمت منازل توسط مأمورین دولتی از جرایم عمدی بوده و عبارت است از اینكه مرتكب از روی علم و آگاهی و با اقدام مخالف قانون خود، مبادرت به ورود به منزل غیر کند. بنابراین عمد عامل و آگاهی به اینكه عمل او مخالف قانون است، برای تحقق سوء نیت عام  کافی است و انگیزه خوب یا بد مرتكب تأثیری در انجام عمل نخواهد داشت. لذا آگاهی به مسكونی بودن محل و آگاهی به تعلق منزل به غیر و قصد ورود به منزل غیر در تحقق عنصر معنوی این جرم كفایت می‌كند.

هتك حرمت و ورود به منزل غیر توسط اشخاص عادی

منزل یا مسكن، محل وقوع این جرم است. منزل در لغت به معنای سرا و خانه است و مسكن به معنای محل سكونت، منزل و مقام آمده است.

مجازات

مجازات چنین مأموری حبس از یك ماه الی یك سال است اما اگر مأمور ثابت کند كه به امر یكی از رؤسای خود كه صلاحیت صدور حكم را داشته و مكره به اطاعت امر او بوده، اقدام كرده است، در این صورت مجازات حبس مقرر در حق آمر اجرا خواهد شد و مأمور مسئولیتی ندارد و اگر ورود به منزل غیر بدون اجازه و رضای او در شب واقع شود، از كیفیات مشدده خواهد بود و مرتكب به حداكثر مجازات مقرر محكوم خواهد شد.

رفتار مرتكب نیز عبارت از ورود به منزل دیگری است كه همراه با عنف و تهدید باشد. بنابراین ورود، تنها با فعل قابل تحقق است و عنف اعم از مادی و معنوی است. جرم موضوع ماده 694 کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1375 بر اساس عمدی بودن جرایم و نیز به استناد استفاده قانونگذار از واژه‌های عنف و تهدید، عمدی است. مرتكب این جرم به حبس از 6 ماه الی سه سال محكوم می‌شود اما در صورتی  كه مرتكبین بیش از یك نفر بوده و لااقل یكی از آنها حامل سلاح باشد مجازات آنها حبس از یك تا 6 سال خواهد بود.