بخوانید اما خودکشی نکنید

• آیا اگر کسی را که می خواهد خودکشی کند و زندگی خود را پایان بخشد کمک کنند، آیا اگر کسی را که می خواهد خودکشی کند و زندگی خود را پایان بخشد کمک کنند، معاونت در آن نباید مجازات بشود؟

برخلاف حقوق غرب، حقوق اسلام باتوجه به نگاهی که به انسان دارد ضربه به حیات انسانی را حتی با رضایت خود شخص ممنوع می داند این عمل معصیت کبیره و هر معصیت كبیره ای جرم تلقی می شود .

تعجب شما از تیتر جالب توجه و تا اندازه ای دو پهلوی این مقاله خیلی دور از انتظار نگارنده این مقاله نیست زیرا موضوع این مقاله زوایایی را دارد که پس از اشارتی و توضیحاتی که در ادامه خواهیم دید مشخص می شود واقعاً جای تعجب و شگفتی است؛  نگاه حقوق غرب به خودکشی!

به سوالات زیر نگاهی بیندازیم ؛

آیا خودکشی از نظر قانونی جرم است؟ یا عملی مباح و آزاد است و می توان به آن اقدام كرد؟

معاونت و کمک کردن به دیگری برای خودکشی چطور؟

آیا اگر کسی را که می خواهد خودکشی کند و زندگی خود را پایان بخشد کمک کنند، آیا اگر کسی را که می خواهد خودکشی کند و زندگی خود را پایان بخشد کمک کنند، معاونت در آن نباید مجازات بشود؟

برعکس سوال قبل ؛  اگر کسی مانع خودکشی شخص دیگری شود و مثلاً دستان او را بگیرد یا به هر طریقی حتی اگر شده با تهدید یا ضرب او نگذارد خودش را بکشد این کار او چه حکمی دارد؟

پاسخ هر یک از سوالات مطرح شده در بالا بستگی دارد به نگاهی که حقوق به آن دارد؛

نگاه حقوق غرب به خودکشی

حقوق غرب براساس نگرش خود به اشخاص جامعه صرفا هنگامی به موضوع زندگی اشخاص وارد می شود که مضراتی را برای دیگران داشته باشد.

اگر عملی برای دیگران ضرر داشته باشد، حقوق غرب خود را صالح می بیند که آن عمل را جرم تلقی کند، به عنوان مثال خوردن مشروبات الکلی در هنگامی که شخص پشت فرمان اتومبیل است و رانندگی می کند با توجه به خطراتی که برای دیگران ممکن است ایجاد کند عملی مجرمانه تلقی می شود (drink driving) اما همین عمل درخصوص شخصی که رانندگی نمی کند و در خانه خودش می باشد و آسیب دیگری مطرح نباشد جرم تلقی نمی شود.

به همین دلیل خودکشی هم در اینگونه نظام ها جرم تلقی نمی شود و معاونت در آن نیز علی القاعده جرم نخواهد بود ، حقوق غرب این گونه اعمال را به بهانه و برچسب اینكه اینها صرفا خلاف اخلاق هستند ، خارج از حقوق دانسته و مدعی است باید آزادی اشخاص در آسیب رساندن به خود حفظ شود!!

نگاه حقوق اسلام به خودکشی 

برخلاف حقوق غرب، حقوق اسلام باتوجه به گناهی که به انسان دارد و ضربه به حیات انسانی را حتی با رضایت خود شخص ممنوع می داند این عمل معصیت کبیره و هر معصیت كبیره ای جرم تلقی می شود .

همینطور هر عمل دیگری که با رضایت باشد اما به حیات انسانی و ارزشهای حیات انسانی همچون شرافت، پاکی و طهارت روح او آسیب رساند ممکن است جرم باشد مانند شراب خواری حتی اگر حین رانندگی نباشد یا زنای با رضایت طرفین .

مبنای جرم انگاری خودكشی در حقوق اسلام

حداقل یكی از مبانی جرم انگاری خودكشی در حقوق اسلام عبارت است از اینكه شخص مالک حقیقی جسم خود نیست و جسم و روحش امانتی است با ارزش و حیات انسانی ابعاد و مختصات دارای ارزش است که نباید آسیب ببیند.

به همین دلیل خودکشی جرم است، معاونت در آن نیز جرم خواهد بود.

قوانین موضوعه ما و خودکشی

اینکه قوانین موضوعه ما چطور خودکشی را نگاه کرده است موضوعی است که باید برای آن موضوعات متعددی را مطالعه نمود؛

1. قانون مجازات اسلامی

2.  اصل 167 و تكمیل آن با فتاوای معتبر

3.  رویه قضایی موجود

نتیجه گیری

حقوق غرب انسان را فقط در بعد جسمانی او ملاحظه می کند لذا رضایت او را درآسیب رساندن به خودش سبب جایز شدن آن عمل تلقی می کند.

خودکشی، از جمله جرایمی است   که به اصطلاح آنها بدون قربانی تلقی می شود   به همین دلیل جرم تلقی نمی شود در حالیکه در حقوق اسلام حیات انسانی دارای ابعادی است که رضایت خود او همیشه جرم را از جرم بودن خارج نمی کند.

ادامه این موضوع را ان شاء الله در مقالات آتی دنبال خواهیم کرد.

زهروی/مدرس حوزه و دانشگاه