جرم افشای اسرار بیماران + مجازات

• درج نوع بیماری در بالای تخت بیمار یکی از مواردی که معمولا در تمامی مراکز درمانی با آن مواجه هستیم، وقتی پرستار برگه ای را که حاوی نام، سن و نوع بیماری فرد را در بالای تخت وی و در معرض دید عموم نصب می کند.

با توجه به اینکه حفظ اسرار بیماران از جمله حقوق آنان است که در منشور حقوق بیماران نیز در اکثر کشورها مورد تاکید قرار گرفته است بنابراین این موضوع وظیفه پزشکان را در رازداری سنگین تر می کند.

شاید بسیاری از مشکلات و بی قانونی ها از عدم آشنایی مردم با حقوق اجتماعی است؛ حقوقی که به دلیل همین آگاه نبودن در بسیاری از ادارات و مراکز خواسته یا ناخواسته زیر پا گذاشته می شود و گاهی با صدمات و خسارات جبران ناپذیری همراه است.بیمارستان ها یکی از مراکز عمومی است که روزانه مراجعه کنندگان بسیاری دارد. بیمارانی که هر روز به دلایل مختلف به این مراکز مراجعه می کنند و لازم است از حقوق اولیه خود برای بهره مندی بهتر و کاملتر از خدمات درمانی آگاه باشند.

یکی از مهمترین حقوق بیماران در مراجعه به پزشکان و مراکز درمانی این است که مطمئن باشند تا اطلاعات مربوط به بیماری آنان مخفی مانده و رازداری لازم در این خصوص انجام می شود؛ این موضوع به حدی دارای اهمیت است که در معاهده پزشکی 1998 ژنو جز حقوق بنیادین بیمار ذکر شده است. بر این اساس عدم رعایت این موضوع موجب بی اعتمادی بیماران خواهد شد تا جایی که ممکن است فرد ادامه درمان خود را نادیده بگیرد.

درج نوع بیماری در بالای تخت بیمار ممنوع است

درج نوع بیماری در بالای تخت بیمار یکی از مواردی که معمولا در تمامی مراکز درمانی با آن مواجه هستیم، وقتی پرستار برگه ای را که حاوی نام، سن و نوع بیماری فرد را در بالای تخت وی و در معرض دید عموم نصب می کند.
این کار یک عمل عادی و معمول است که تا امروز بارها شاهد آن بوده ایم؛ اما بهتر است بدانید که این کار به نوعی انتشار اطلاعات شخصی و محرمانه بیمار محسوب شده و طبق قانون ممنوع است. به صورت کلی باید بگویم که تمام اطلاعاتی که بیمار در اختیار پزشک، کادر درمان و مراکز درمان می گذارد، محرمانه محسوب می شود و هیچ کسی حق ندارد، این اطلاعات را منتشر کند.»دکتر بهنام حبیب زاده، (حقوقدان)به تشریح موضوع رازداری و حفظ حریم خصوصی بیماران پرداخته است.حبیب زاده درباره نحوه رازداری پزشکان در رابطه با بیماران خود گفت: در سوگندنامه بقراط موضوع حفظ اسرار مورد تاکید قرار گرفته و پزشکان بر اساس قسمی که می خورند، باید به این سوگندنامه وفادار باشند.

وی با اشاره به مقررات فعلی در این زمینه افزود: موضوع رازداری در ماده 4 منشور حقوق بیماران مصوب سال 1380 هم آمده است و در آن تاکید شده، بیمار حق دارد برای حفظ حریم شخصی از محرمانه ماندن پرونده و نتایج معاینات اطمینان داشته باشد؛ البته جز در مواردی که وظایف قانونی پزشک از این موضوع فراتر باشد.

این حقوقدان با ضروری دانستن توجه به موضوع اسرار بیماران، تصریح کرد: عدم توجه به حفظ اسرار پزشکی موجب سلب اعتماد بیماران می شود؛ به طوری که کاهش راستگویی و عدم مراجعه در موارد حیاتی از جمله در بیماری هایی مانند ایدز و هپاتیت موجب می شود تا بیمار در صورت احساس افشا شدن بیماری از مراجعه به پزشک خودداری کند.

مسئولیت انتظامی و مدنی پزشکان

این وکیل دادگستری گفت: افشای اسرار بیماران چند نوع مسئولیت کیفری، انتظامی و مدنی ممکن است برای پزشکان و کادر درمانی وجود داشته باشد. وی با بیان اینکه اولین مسئولیت برای پزشکان، مسئولیت حرفه ای و انتظامی است، توضیح داد: در ماده 4 آیین نامه انتظامی سازمان نظام پزشکی، افشای اسرار بیماران تخلف است و مطابق ماده 14 این آیین نامه، پزشک به صورت کتبی توبیخ می شود و در صورت تکرار محرومیت از 3 ماه تا یک سال از اشتغال را به همراه دارد.

حبیب زاده با اشاره به اینکه بعد از مسئولیت انتظامی، موضوع مسئولیت مدنی و جبران خسارت مطرح می شود، تصریح کرد: در این نوع مسئولیت، مطابق با قانون مسئولیت مدنی پزشک متخلف باید خسارت ناشی از افشای اسرار بیمار را جبران کند.وی اضافه کرد: بر این اساس، با نظر دادگاه پزشک ممکن است حسب مورد به پرداخت خسارت مالی یا عذرخواهی کتبی، عذرخواهی در جراید یا طرق دیگر اعاده حیثیت محکوم شود.

موارد مجاز برای افشای اسرار

اگر به دستور مقام قضایی لازم باشد تا پزشک اطلاعاتی را برای کشف حقیقت در اختیار مرجع قضایی قرار دهد، پزشک موظف است که این اطلاعات را به مرجع قضایی تسلیم کند و این مورد، جزو موارد افشای اسرار محسوب نمی شود.

همچنین در ماده 13 قانون جلوگیری از بیماری های آمیزشی و واگیردار مصوب سال 1320 اشاره شده است که با توجه به آثار جبران ناپذیری که بیماری های واگیردار بر جامعه دارد ابتلا به این بیماری ها برای حفظ سلامتی افراد می تواند به نظر خانواده برسد که این افشا جرم نیست.در صورت رضایت بیمار نیز پزشک می تواند اسرار را در اختیار افراد دیگر قرار دهد و در این مورد رازداری اصل مطلق محسوب نمی شود.

جنبه خصوص جرم افشای اطلاعات

افشای سر بیمار از جرائمی است که فاقد جنبه عمومی است و فقط دارای وجه خصوصی و رسیدگی به آن فقط در صورت وجود شاکی خصوصی انجام خواهد شد (ماده 727 قانون تعزیرات و مجازات بازدارنده – مصوب 1375).

تعقیب کیفری پزشکان متخلف

موضوع حفظ اسرار بیماران به خصوص در مواردی که بیمار جزو جامعه سیاست مداران، بازیگران، ورزشکاران و افرادی است که افشای بیماری منجر به از بین رفتن آبرو و از دست دادن شغل آنها می شود، با حساسیت بیشتری از سوی مراجع قضایی قابل تعقیب و پیگیری است.
شدیدترین مسئولیت پزشکان را مسئولیت کیفری آنها در قبال عدم رازداری بیماران است بر اساس ماده 648 قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات)، افشای اسرار بیماران از سوی اطبا، جراحان و ماماها جرم انگاری شده است که در صورت افشای اسرار، فرد یا افراد افشا کننده به 3 ماه و یک روز تا یک سال حبس یا به جزای نقدی یک میلیون و 500 هزاری ریال تا 600 میلیون ریال محکوم می شوند.
در نتیجه افرادی که از پزشکان شکایت دارند می توانند به دادسرای پزشکی ناحیه 19 تهران مراجعه کنند و در شهرستان ها نیز دادسراها صلاحیت عام دارند.