در قوانین حقوقی ایران قاچاق انسان چطور است

کلمه قاچاق یک عبارت ترکی است و به معنای دزدانه رفتار کردن و خارج از چارچوب و قانون رفتار کردن آمده است. همچنین واژه قاچاق به مفهوم خارج از قانون و چارچوب چیزی را به جایی بردن یا از جایی به جایی آوردن به کار رفته است.

تعریف جرم قاچاق

اولین‌بار قانون مجازات مرتکبان قاچاق مصوب سال 1312 جرم قاچاق را وارد کردن یا خارج کردن کالاهای ممنوع‌الورود یا ممنوع‌الخروج یا کالاهایی که موضوع عواید دولت در داخل کشور از نقطه‌ای به نقطه دیگر هستند. سپس ماده 45 این قانون مقرر کرده است: «مقصود از قاچاق اسلحه، وارد كردن به مملكت و یا صادر كردن از آن یا خرید یا فروش و یا حمل و نقل و یا مخفی كردن و یا نگاه داشتن‌ آن است در داخل مملكت مقصود از قاچاق اشیای ممنوع‌الورود یا ممنوع‌الصدور وارد كردن اشیای ممنوع‌الورود است به خاك ایران در هر نقطه از مملكت‌كه اشیای مزبور كشف شود و یا خارج كردن اشیای ممنوع‌الصدور و یا تسلیم آن است به متصدی حمل و نقل و یا هر شخص دیگری برای خارج كردن و یا‌ هر نوع اقدام دیگری برای خارج كردن از مملكت». اینها تعاریفی است که از قاچاق به کار رفته است.

قاچاق به طور کلی به چند دسته قابل تقسیم است؟

در پاسخ به سوال شما باید اشاره کنم که اگر منظور از حیث کیفیت ارتکاب باشد، می‌توان قاچاق را به قاچاق داخلی و خارجی تقسیم کرد. زیرا در حقوق داخلی، مثلا ما قاچاق چوب یا برخی از محصولات داخلی را داریم.

به خصوص در اوایل انقلاب اسلامی که کالاها کم‌یاب بودند، مشاهده می‌کنیم که برای مثال قانون‌گذار حمل آرد از شهری به شهر دیگر را قاچاق تلقی می‌کرد. پس به این اعتبار، قاچاق به دو نوع قاچاق داخلی و قاچاق خارجی تقسیم می‌شود.اگر بخواهیم قاچاق را از حیث موضوع آن دسته‌بندی کنیم، می‌توان آن را به انواع مختلفی نظیر قاچاق انسان، قاچاق موادمخدر، قاچاق اعضای بدن و قاچاق کالا و سیگار تقسیم کرد.

قاچاق انسان

ماده 1ـ قاچاق انسان عبارتست از:

الف ـ خارج یا وارد ساختن و یا ترانزیت مجاز یا غیرمجاز فرد یا افراد از مرزهای کشور با اجبار و اکراه یا تهدید یا خدعه و نیرنگ و یا با سوء استفاده از قدرت یا موقعیت خود یا سو استفاده از وضعیت فرد یا افراد یاد شده، به قصد فحشا یا برداشت اعضا و جوارح ، بردگی و ازدواج.

ب ـ تحویل گرفتن یا انتقال دادن یا مخفی نمودن یا فراهم ساختن موجبات اخفاء فرد یا افراد موضوع بند (الف) این ماده پس از عبور از مرز با همان مقصود.

*عناصر تشکیل‌دهنده رفتارهای مربوط به جرم قاچاق انسان یا در حکم قاچاق انسان چیست؟

*اگر از منظر عنصر قانونی بخواهیم این اعمال را بررسی کنیم باید گفت که موادی نظیر ماده 1 و 2 و 3 قانون مبارزه با قاچاق انسان به عنوان عنصر قانونی جرم قاچاق انسان تلقی خواهد شد.

به طور کلی باید گفت که عنصر قانونی این جرم تمام موادی هستند که به این جرم و مجازات آن اشاره کرده‌اند. پیش‌بینی شده است که اگر عملی با این قانون انطباق نداشته باشد یا این‌که با این قانون انطباق داشته باشد، ولی به موجب قانون مجازات اسلامی مستوجب مجازات شدیدتری باشد، باید به آن قانون مراجعه کرد. این مسئله یک قاعده کلی است .

حتی اگر هم قانون این موضوع را تصریح نمی‌کرد طبق قاعده تعدد معنوی جرم، روشن بود که باید به همین نحو عمل شود. از نظر قانون‌گذار ما قاچاق انسان، انتقال دادن افراد به قصد فحشا، برداشت اعضا و جوارح، بردگی و ازدواج تلقی می‌شود. معلوم نیست که چرا قانون‌گذار ما عادت دارد که الفاظ مترادف را پشت سر هم در قانون استعمال کند؟ حتی اگر کسی را با تهدید یا به کارگیری خدعه و فریب به خارج از کشور انتقال دهند تا در آن‌جا با کسی ازدواج کند که این موضوع ماهیتا امری مشروع است، قانون‌گذار این رفتار را از مصادیق قاچاق انسان تلقی می‌کند و جالب این‌جا است که در فرضی هم که خود شخص رضایت داشته باشد و اکراه، اجبار، خدعه و فریبی هم در کار نباشد نیز قانون‌گذار این عمل را قاچاق تلقی می‌کند.البته این موضوع فقط در مورد مسئله فحشا است و در مورد سایر موارد به کار نرفته است.**

مجازات قاچاق انسان

*ماده 3ـ* چنانچه عمل مرتکب «قاچاق انسان» از مصادیق مندرج در قانون مجازات اسلامی باشد مطابق مجازات های مقرر در قانون یادشده و در غیراین صورت به حبس از دو تا ده سال و پرداخت جزای نقدی معادل دوبرابر وجوه یا اموال حاصل از بزه یا وجوه و اموالی که از طرف بزه دیده یا شخص ثالث وعده پرداخت آن به مرتکب داده شده است، محکوم می شود.

*تبصره 1ـ* چنانچه فرد قاچاق شده کمتر از هجده سال تمام داشته باشد و عمل ارتکابی از مصادیق محاربه و افساد فی الارض نباشد، مرتکب به حداکثر مجازات مقرر در این ماده محکوم می شود.

*تبصره 2ـ* کسی که شروع به ارتکاب جرائم موضوع این قانون نماید لیکن نتیجه منظور بدون اراده وی محقق نگردد، به شش ماه تا دو سال حبس محکوم می گردد.

*تبصره3ـ* مجازات معاونت در جرم «قاچاق انسان» به میزان دو تا پنج سال حبس حسب مورد و نیز جزای نقدی معادل وجوه یا اموال حاصل از بزه یا وجوه و اموالی که از طرف بزه دیده یا شخص ثالث وعده پرداخت آن به مرتکب داده شده است،خواهد بود.

*ماده 4ـ* هرگاه کارکنان دولت یا موسسات، شرکتها و سازمانهای وابسته به دولت و نیروهای مسلح یا موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی یا نهادهای انقلاب اسلامی یا به طور کلی کارکنان قوای سه گانه به نحوی از انحاء در جرائم موضوع این قانون دخالت داشته باشند، علاوه بر مجازاتهای مقرر در این قانون، باتوجه به نقش مجرم به انفصال موقت یا دائم از خدمات محکوم خواهند شد.

*ماده 5 ـ* چنانچه موسسات و شرکتهای خصوصی به قصد ارتکاب جرائم موضوع این قانون، ولو بانام و عنوان دیگری تشکیل شده باشند، علاوه بر اعمال مجازاتهای مقرر، پروانه فعالیت یا مجوز مربوط ابطال و موسسه و شرکت به دستور مقام قضائی تعطیل خواهد گردید.

*ماده6ـ* چنانچه «قاچاق انسان» توام با ارتکاب جرائم دیگری تحقق یابد، مرتکب یا مرتکبان علاوه بر مجازات مقرر در این قانون، به مجازاتهای مربوط به آن عناوین نیز محکوم خواهند شد.

*ماده 7ـ* هرتبعه ایرانی که در خارج از قلمرو حاکمیت ایران مرتکب یکی از جرائم موضوع این قانون گردد، مشمول مقررات این قانون خواهد بود.

*ماده 8 ـ* تمامی اشیاء، اسباب و وسائط نقلیه ای که عالما و عامدا به امر «قاچاق انسان» اختصاص داده شده اند به نفع دولت ضبط خواهد شد.