معنی و مفهوم شرکت نسبی چیست

• اقدامات مدیران در اموری که اختیار ندارند، برای شرکت الزام‌آور نیست و اگر بر اثر چنین عملی، زیانی متوجه شرکت شود، مسئول آن خواهند بود اما اگر شرکت بر اثر اقدامات عادی مدیر که عادتاً جزو اختیارات او است، دچار ضرر شود، مسئولیت متوجه مدیر نخواهد بود.

شرکت نسبی مانند شرکت تضامنی است؛ با این تفاوت که در شرکت تضامنی، شرکا در مقابل طلبکاران متضامناً مسئول پرداخت قروض شرکت هستند اما به شرح ماده 186 قانون تجارت، «اگر دارایی شرکت نسبی برای تأدیه تمام قروض شرکت کافی نباشد، هر یک از شرکا به نسبت سرمایه‌ای که در شرکت داشته، مسئول تأدیه قروض شرکت است.»

همچنین طبق ماده 184 این قانون، «در اسم شرکت نسبی عبارت (شرکت نسبی) و لااقل اسم یک نفر از شرکا باید ذکر شود. در صورتی که اسم شرکت مشتمل بر اسامی تمام شرکا نباشد، بعد از اسم شریک یا شرکایی که ذکر شد، عبارتی از قبیل (شرکا) یا (برادران) ضروری است.» بنابراین مانند شرکت تضامنی، در اسم شرکت نسبی باید نام شریک یا شرکا قید شده و اسم هر یک که برده نمی‌شود، باید شریک مخفی تحت عنوان شرکا یا برادران ذکر شود. قید عبارت (شرکت نسبی) برای این است که اشخاص خارج، متوجه نسبی بودن مسئولیت شرکا باشند.

شرکت با تنظیم شرکت‌نامه و انعقاد عقد آن و پرداخت تمام سرمایه تشکیل می‌شود. مادام که تمام سرمایه پرداخت نشده است، نمی‌توان شرکت را تشکیل‌شده دانست. سهم‌الشرکه نیز ممکن است نقدی یا غیرنقدی باشد اما به‌هرحال سهم‌الشرکه نقدی باید در حین شروع شرکت پرداخت و سهم‌الشرکه غیرنقدی که ممکن است جنس یا کارخانه یا امتیاز یا کار شرکا باشد، به تراضی تمام شرکا باید تقویم و تحویل داده شود.

اداره شرکت معمولاً با شرکا خواهد بود همچنین ممکن است مدیر از خارج انتخاب شود و عده آنها ممکن است یک یا چند نفر باشد اما درهرحال «مسئولیت مدیر شرکت در مقابل شرکا همان مسئولیتی است که وکیل در مقابل موکل دارد» و حدود و اختیار مدیر شرکت معمولاً در اساسنامه تصریح می‌شود.

اقدامات مدیران در اموری که اختیار ندارند، برای شرکت الزام‌آور نیست و اگر بر اثر چنین عملی، زیانی متوجه شرکت شود، مسئول آن خواهند بود اما اگر شرکت بر اثر اقدامات عادی مدیر که عادتاً جزو اختیارات او است، دچار ضرر شود، مسئولیت متوجه مدیر نخواهد بود.

در شرکت نسبی، شخصیت شرکا مؤثر است و به‌همین‌دلیل امور اساسی شرکت باید به اتفاق شرکا باشد. هیچ شریکی نمی‌تواند سهم‌الشرکه خود را به دیگری منتقل کند مگر اینکه همه شرکا رضایت دهند و پس از انتقال طبق ماده 188 قانون تجارت، «هرکس به‌عنوان شریک ضامن در شرکت نسبی موجودی، داخل شود، به‌نسبت سرمایه‌ای که در شرکت می‌گذارد، مسئول قروضی نیز خواهد بود که شرکت قبل از ورود او داشته؛ اعم از اینکه در اسم شرکت تغییری داده شده یا نشده باشد.

قرار شرکا برخلاف این ترتیب نسبت به اشخاص ثالث اثر ندارد.» همچنین اگر در اثر ازدیاد سرمایه، شریک جدید وارد شرکت شود، طبق همین قاعده مسئول قروض شرکت خواهد بود. شرکا حق رقابت با شرکت را ندارند و بدون اجازه سایر شرکا هیچ شریکی نمی‌تواند به تجارتی که از نوع تجارت شرکت است، مبادرت کند یا مدیر شرکتی باشد که موضوع آن با نوع تجارت شرکت یکی است.