وظایف قیم چیست | چگونه می توانیم قیم را عزل یا انتخاب کنیم

• • امور قیمومت راجع به دادگاه شهرستانی است که اقامتگاه محجور در حوزه آن دادگاه است و اگر محجور در ایران اقامتگاه نداشته باشد، دادگاهی که محجور در حوزه آن دادگاه سکنی دارد برای امور قیمومت صالح است.

قیم یعنی سرپرست و تکیه‌گاه، به جز پدر و مادر ممکن است گاهی اداره امور برخی کودکان به قیم آن‌ها سپرده شود، البته علاوه بر کودکانی که پدر یا جد پدری ندارند، ممکن است برای مجانین و اشخاص غیر رشید هم قیم تعیین شود.

به طور کلی قیم به کسی که از طرف دادگاه و به تقاضای دادستان، برای حمایت از محجورین، یعنی مواظبت از شخص محجور و اداره‌ اموالش تعیین می‌گردد، گفته می‌شود و سمت او را قیمومت می‌گویند.

قیم در محاکم قضایی به کسی گفته می شود که توسط قاضی برای نگهداری طفل صغیر یا ‌دیوانه یا غیر رشید انتخاب شده باشد و در اصطلاح به آن امین حاکم گفته می‌شود، طبق قوانین اسلام اگر برای طفل صغیری که مسلمان است قیم انتخاب شود، باید قیم وی نیز مسلمان باشد.

موارد نصب قیم :

برای اشخاص ذیل قیم نصب می شود:

۱. برای صغاری که ولی خاص ندارند.

۲. برای مجانین و اشخاص غیر رشید که جنون یا عدم رشد آنها متصل به زمان صغر آنها بوده و ولی خاص نداشته باشند.

۳. برای مجانین و اشخاص غیر رشید که جنون یا عدم رشد آنها متصل به زمان صغر آنها نباشد.

چند نکته:

• امور قیمومت راجع به دادگاه شهرستانی است که اقامتگاه محجور در حوزه آن دادگاه است و اگر محجور در ایران اقامتگاه نداشته باشد، دادگاهی که محجور در حوزه آن دادگاه سکنی دارد برای امور قیمومت صالح است.

• هرگاه محجور در داخل ایران اقامت یا سکنی داشته باشد، امور قیمومت راجع به دادگاه شهرستان تهران است. در صورتی که محجور در خارج ایران اقامت یا سکنی دارد مطابق قانون مدنی مأمور کنسولی ایران، قیم موقت برای محجور معین می نماید، اگر دادگاه تهران تصمیم مأمور کنسولی را تنفیذ نکند، تعیین قیم با دادگاه نامبرده خواهد بود.

• در صورتی که متوفی دارای صغاری باشد که اقامتگاه آنها مختلف است، دادگاهی که برای یک نفر از صغار بدواً تعیین قیم کرده است می تواند برای صغاری هم که در حوزه آن دادگاه اقامت ندارند، قیم معین نماید و اگر قیم معین نشده باشد دادگاهی که کوچکترین صغیر در حوزه آن اقامت دارد برای تعیین قیم نسبت به تمام صغار صلاحیت خواهد داشت و اگر معلوم نباشد کدام یک از صغار کوچکترند هر یک از دادگاه ها که صغیر در حوزه آن دادگاه اقامت دارد صالح است.

• هرگاه در اقامتگاه محجور دادگاه صلاحیتدار برای امور قیمومت نباشد، امور مزبور با نزدیکترین دادگاه صلاحیتدار به اقامتگاه محجور خواهد بود. در صورتی که اقامتگاه محجور معلوم نباشد، امور قیمومت با دادگاهی است که محجور در حوزه آن دادگاه یافت می شود.

• عزل و تعیین قیم جدید و تعیین قیم موقت و سایر امور محجور که راجع به دادگاه است با دادگاهی است که بدواً تعیین قیم کرده است.

• زن نمی‌تواند بدون رضایت شوهر خود سمت قیمومت را قبول کند.

وظایف قیم چیست ؟

۱. قیم مکلف است قبل از مداخله در امور مالی مولی علیه، صورت جامعی از کلیه دارایی او تهیه کرده، یک نسخه از آن به امضای خود برای دادستانی که مولی علیه در حوزه آن سکونت دارد بفرستد و دادستان یا نماینده او باید نسبت به میزان دارایی مولی علیه تحقیقات لازمه به عمل آورد.

2. از وظایف دیگر قیم در خصوص اموال مولی‌علیه این است که اموال ضایع شدنی محجور را بفروشد و از پول آن با رعایت مصلحت محجور مالی خریداری یا به ترتیب دیگری که به مصلحت باشد، رفتار کند.

3. مراقبت به درمان و بهداشت مولی‌علیه موضوع دیگری است که در زمره وظایف قیم قرار می‌گیرد. ماده ۸۲ قانون امور حسبی تاکید می‌کند: قیم باید هزینه زندگی محجور و اشخاص واجب‌النفقه او و همچنین هزینه معالجه آنها را در بیمارستان و غیره و هزینه‌های لازم دیگر از قبیل هزینه تربیت اطفال محجور را بپردازد.

4. یکی دیگر از وظایفی که قیم بر عهده دارد این است که اسناد و اشیای قیمتی محجور را، با اطلاع دادستان، در محل امنی نگهداری کند و وجوه نقدی را که مورد احتیاج نیست در یکی از بانک‌های معتبر بگذارد، از وظایف قیم این است که لااقل سالی یک بار حساب تصدی خود را به دادستان یا نماینده او بدهد و هرگاه در ظرف یک ماه از تاریخ مطالبه دادستان حساب ندهد، به تقاضای وی و حکم دادگاه معزول می‌شود.

5. قیم باید حساب زمان تصدی خود را پس از کبر و رشد یا رفع حجر به مولی علیه سابق خود بدهد. هرگاه قیمومت او قبل از رفع حجر خاتمه یابد حساب زمان تصدی باید به قیم بعدی داده شود. حکم این ماده مربوط به نظم عمومی است و هیچ قراردادی نمی‌تواند قیم را از دادن صورت حساب زمان تصدی معاف کند.

در چه مواردی معاملات قیم باید با اجازه دادستان باشد؟

برخی معاملات توسط قیم که ممکن است به زیان محجور باشد، باید با اجازه‌ دادستان باشد:

1. فروش اموال غیر منقول

2. رهن اموال غیر منقول محجور

3. معامله‌‌ای که در نتیجه‌ آن قیم مدیون مولی‌علیه شود. در این صورت ملائتِ قیم، شرط تصویب و اجازه‌ دادستان است.

4. وام گرفتن برای محجور بدون ضرورت و احتیاج

5. صلح

موارد عزل قیم :

1. اگرمعلوم شود که قیم فاقد صفت امانت بوده و یا این صفت از او سلب شود.

2. اگر قیم مرتکب جنایت ویا مرتکب یکی از جنحه های ذیل شده و به موجب حکم قطعی محکوم گردد:

سرقت ، خیانت درامانت، کلاهبرداری، اختلاس، هتک ناموس و ……..

3. اگرقیم به علتی غیر از علل فوق محکوم به حبس شود و بدین جهت نتواند امور مالی مولی علیه را اداره کند.

4. اگر قیم ورشکسته اعلان شود.

5. اگر عدم لیاقت یا توانایی قیم در اداره ی اموال مولی علیه معلوم شود.

6. اگر معلوم شود که قیم عمداً مالی را که متعلق به مولی علیه بوده، جز دارایی وی قید نکرده باشد مسئول هر گونه ضرر و زیان است و اگر عملش با سوء نیت بوده باشد معزول خواهد شد.

7. در صورت وجود موجبات موجه، دادستان می تواند از دادگاه مدنی خاص تقاضا کند که از قیم تضمیناتی راجع به اداره ی اموال مولی علیه بخواهد. تعیین نوع تضمین، به نظر دادگاه است. هر گاه قیم برای تعیین نوع تضمین حاضر نشد، از قیمومت عزل می شود.

8. قیم باید لااقل سالی یک مرتبه حساب تصدی خود را به مدعی العموم یا نماینده ی او بدهد و هر گاه در ظرف یک ماه از تاریخ مطالبه ی مدعی العموم حساب ندهد، به تقاضای مدعی العموم معزول می شود.

9. در صورتیکه قیم مجنون یا فاقد رشد گردد.

10. هرگاه زن بی شوهری ولو مادر مولی علیه که قیم بوده، شوهر نماید باید مراتب را ظرف یکماه از تاریخ انعقاد نکاح به دادستان اطلاع دهد در غیر اینصورت دادستان می تواند تقاضای عزل او را بنماید.

مدارکی که مراجعه کنندگان جهت طرح دعوای قیمومت نیاز به ارائه دارند:

1. مدارک شناسایی اعم از شناسنامه و کارت ملی طرفین

2. حکم دادگاه

3. شهادت شهود

4. سایر ادله و مدارک و مستندات