پس از برنده شدن در دادگاه چه باید کرد؟
درخواست اجراییه سندی است که به موجب آن محکوم له (کسی که رای به نفع او صادر شده است) می‌تواند از دادگاه صادرکننده رای صدور اجراییه را درخواست کند. اجراییه سندی است که به موجب آن اجرای احکام مدنی موظف به اجرای حکم صادره می‌شود.
درخواست اجراییه یکی از مهم‌ترین مراحل اجرای حکم در نظام حقوقی ایران است. با صدور اجراییه اجرای احکام مدنی موظف می‌شود که اقدامات لازم را برای اجرای حکم انجام دهد.
مدارک مورد نیاز برای درخواست اجرائیه
1. تصدیق اصل رای یا رونوشت توسط دادگاه
مرجع صدور اجرائیه دادگاه صادرکننده رای است. بنابراین، محکوم له باید اصل رای یا رونوشت آن را که به وسیله دادگاه تصدیق شده باشد، به دادگاه ارائه دهد. رای صادره توسط دادگاه باید قطعی و لازم الاجرا باشد.
در صورتی که رای صادره توسط دادگاه، غیر قطعی یا غیر لازم الاجرا باشد، دادگاه نمی‌تواند اجراییه برای آن صادر کند. رونوشت رای باید توسط دادگاه تصدیق شده باشد. تصدیق رای توسط دادگاه، به معنای تایید صحت آن است.
2. رسید پرداخت هزینه‌های اجرایی
محکوم له باید هزینه‌های اجرایی را به حساب خزانه داری کل کشور واریز کند و رسید آن را به دادگاه ارائه دهد. در صورتی که محکوم له، هزینه‌های اجرایی را پرداخت نکند، دادگاه درخواست او را رد می‌کند. هزینه‌های اجرایی عبارتند از:
- نیم عشر از مبلغ محکوم به
- هزینه‌های ابلاغ اجراییه
- هزینه‌های اجرای حکم
مشخصات محکوم له و محکوم علیه
در درخواست اجرائیه، باید مشخصات محکوم له و محکوم علیه، به طور کامل قید شود. این مشخصات عبارتند از:
- نام و نام خانوادگی
- شماره ملی
- محل سکونت
موضوع رای
در درخواست اجرائیه، باید موضوع رای و مبلغ محکوم به قید شود. این موضوع عبارت است از خواسته محکوم له در دعوای حقوقی که منجر به صدور رای شده است.
امضای محکوم له
درخواست اجرائیه باید به امضای محکوم له برسد. امضای محکوم له، به منزله تایید درخواست اجرائیه و صحت اطلاعات مندرج در آن است.
ارسال مدارک به دادگاه
محکوم له باید مدارک لازم برای درخواست اجرائیه را به دادگاه صادرکننده رای ارائه دهد. این مدارک باید به صورت حضوری یا پستی به دادگاه ارسال شود. در صورت ارسال مدارک به صورت پستی، باید از طریق پست سفارشی و با قید رسید ارسال شود.
درخواست اجرائیه باید به صورت کتبی و در دو نسخه تهیه شود. نسخه اول درخواست اجرائیه به دادگاه ارائه می‌شود و نسخه دوم به محکوم علیه ابلاغ می‌شود.
پس از بررسی درخواست اجرائیه توسط دادگاه، در صورتی که مدارک لازم کامل و صحیح باشد، دادگاه اجراییه را صادر می‌کند. اجراییه صادر شده باید به محکوم علیه ابلاغ شود. محکوم علیه پس از ابلاغ اجراییه، باید ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ، نسبت به اجرای حکم اقدام کند.
در صورتی که محکوم علیه یا وکیل دادگستری او ظرف این مهلت، نسبت به اجرای حکم اقدام نکند، محکوم له می‌تواند از اجرای احکام مدنی درخواست اجرای حکم را کند. اجرای احکام مدنی پس از دریافت درخواست اجرای حکم، اقدامات لازم را برای اجرای حکم انجام می‌دهد. اقدامات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- توقیف اموال محکوم علیه
- فروش اموال توقیف شده
- جلب شخص محکوم علیه
در صورتی که محکوم علیه، محکوم به را به طور کامل پرداخت کند، اجرای احکام مدنی، اجراییه را ابطال می‌کند. درخواست اجرائیه در ایران، بر اساس قانون اجرای احکام مدنی مصوب ۱۳۵۶ انجام می‌شود.
شرایط اجرای درخواست اجرائیه
- قطعیت حکم: حکمی که قطعی شده باشد، می‌تواند اجرا شود. حکم قطعی، حکمی است که امکان اعتراض به آن وجود ندارد.
- لازم الاجرا بودن حکم: حکمی که لازم الاجرا باشد، می‌تواند اجرا شود. حکم لازم الاجرا، حکمی است که اجرای آن الزامی است و امکان عدم اجرای آن وجود ندارد.
- وجود محکوم علیه: حکمی که محکوم علیه داشته باشد، می‌تواند اجرا شود. در صورتی که محکوم علیه وجود نداشته باشد، حکم قابل اجرا نیست.
- وجود محکوم به: حکمی که محکوم به داشته باشد، می‌تواند اجرا شود. در صورتی که محکوم به وجود نداشته باشد، حکم قابل اجرا نیست.
- وجود شرایط قانونی اجرای حکم: در صورتی که حکم قابل اجرا باشد، باید شرایط قانونی اجرای حکم نیز وجود داشته باشد. این شرایط عبارتند از:
- وجود شرایط قانونی ابلاغ اجراییه
- وجود شرایط قانونی توقیف اموال محکوم علیه
- وجود شرایط قانونی فروش اموال توقیف شده
- وجود شرایط قانونی جلب شخص محکوم علیه
در صورتی که شرایط اجرای حکم وجود داشته باشد، اجرای حکم توسط اجرای احکام مدنی انجام می‌شود.
انواع اجرائیه
اجراییه‌های مدنی
اجراییه‌های مدنی برای اجرای احکام مدنی صادر می‌شوند. احکام مدنی، احکامی هستند که در دعاوی حقوقی صادر می‌شوند.
- اجراییه‌های صادر شده در دعاوی مالی: اجراییه‌های صادر شده در دعاوی مالی، برای اجرای احکامی صادر می‌شوند که موضوع آن‌ها پرداخت وجه، اجرت المثل، مهریه، نفقه، دیه، و خسارت است.
- اجراییه‌های صادر شده در دعاوی غیرمالی: اجراییه‌های صادر شده در دعاوی غیرمالی، برای اجرای احکامی صادر می‌شوند که موضوع آن‌ها تحویل عین یا منفعت مال، رفع مزاحمت، رفع ممانعت از حق، و اعلام بطلان معامله است.
اجراییه‌های کیفری
اجراییه‌های کیفری برای اجرای احکام کیفری صادر می‌شوند. احکام کیفری، احکامی هستند که در دعاوی کیفری صادر می‌شوند.
- اجراییه‌های صادر شده برای اجرای مجازات حبس: اجراییه‌های صادر شده برای اجرای مجازات حبس، برای احضار محکوم علیه به زندان صادر می‌شوند.
- اجراییه‌های صادر شده برای اجرای مجازات شلاق: اجراییه‌های صادر شده برای اجرای مجازات شلاق، برای حضور محکوم علیه در دادگاه یا دادسرا صادر می‌شوند.
- اجراییه‌های صادر شده برای اجرای مجازات جزای نقدی: اجراییه‌های صادر شده برای اجرای مجازات جزای نقدی، برای پرداخت محکوم به توسط محکوم علیه صادر می‌شوند.
- اجراییه‌های صادر شده برای اجرای مجازات مصادره اموال: اجراییه‌های صادر شده برای اجرای مجازات مصادره اموال، برای توقیف اموال محکوم علیه صادر می‌شوند.
- اجراییه‌های صادر شده برای اجرای مجازات تبعید: اجراییه‌های صادر شده برای اجرای مجازات تبعید، برای اخراج محکوم علیه از کشور صادر می‌شوند.
- اجراییه‌های صادر شده از اداره ثبت اسناد و املاک: اجراییه‌های صادر شده از اداره ثبت اسناد و املاک، برای اجرای احکامی صادر می‌شوند که موضوع آن‌ها ثبت ملک یا انتقال ملک است.
این احکام توسط دادگاه صادر می‌شوند و سپس برای اجرا به اداره ثبت اسناد و املاک ارسال می‌شوند. اداره ثبت اسناد و املاک، پس از بررسی احکام، اجراییه‌های مربوطه را صادر می‌کند.
اجراییه‌ها بر اساس مرجع صدور
- اجراییه‌های صادر شده از دادگاه: اجراییه‌های صادر شده از دادگاه، توسط دادگاه صادرکننده رای صادر می‌شوند.
- اجراییه‌های صادر شده از اداره ثبت اسناد و املاک: اجراییه‌های صادر شده از اداره ثبت اسناد و املاک، توسط اداره ثبت اسناد و املاک صادر می‌شوند.
محل صدور اجرائیه
محل صدور اجرائیه بستگی به نوع دعوای حقوقی، نوع دادگاه، و قوانین مربوطه دارد. عموما، اجرائیه‌ها در دادگاهی صادر می‌شوند که قضیه در آنجا بررسی شده است. این دادگاه معمولا دادگاهی است که صلاحیت بررسی و رسیدگی به موضوع را دارد و حکم یا تصمیم قضایی صادر می‌کند.
ممکن است اجرائیه‌ها در دادگاه‌های مختلف صادر شوند، از جمله:
- دادگاه مدنی عمومی: برای مسائل مرتبط با قراردادها، خسارت‌ها، حقوق مالکیت و دعاوی مدنی
- دادگاه کیفری: برای مسائل جنایی و جرمی
- دادگاه خانواده: برای مسائل مربوط به طلاق، نگهداری از فرزندان، وراثت، و امور خانوادگی
- دادگاه اداری: برای موارد مربوط به قوانین و مقررات دولتی و اداری
مهم است که اجرائیه‌ها در دادگاهی صادر شوند که صلاحیت قانونی برای بررسی موضوع را دارد و حکم‌های قانونی صادر می‌کند.