برای ثبت معاملات چه کنیم ؟

• لازم است شاهد گرفته شود باید دو مرد یا یک مرد و دو زن شهادت بدهند. شاهد باید مؤمن، مورد اعتماد و رضایت طرفین و عادل باشد و ذینفع نباشد. آن دو زن به‌اتفاق هم باید اداي شهادت كنند؛ تا اگر يكي لغزش يا اشتباه كرد، نفر دوّم يادآوري كند.

تنظیم اسناد تجاری و ثبت معاملات شامل نکاتی بوده که لازم است هر فردی قبل از معامله و تجارت نسبت به آن آگاهی داشته باشد.

این نکات برگرفته شده از بزرگترین آیه قرآن کریم یعنی آیه 282 سوره بقره است که شامل موضوعاتی مثل تنظیم اسناد تجارتی هستند که به شرح ذیل بیان می‌شود:

براي حفظ اعتماد و خوش‏بيني به همديگر، آرامش روحي طرفين و جلوگيري از فراموشي، انكار و سوءظن، بايد بدهي‏ها نوشته شود. مبلغ قرارداد مهم نيست، حفظ اطمينان و حق‌الناس مهم است. تأکید اسلام بر نوشتن در زمان جاهلیت بوده است که در کل مکه هیچ بی‌سوادی نبوده است و در کل جزیره العرب هم 17 نفر باسواد بوده‌اند.

سند بايد با حضور طرفين و توسط شخص سوّم، بی‌طرف و عادل نوشته شود.

نويسنده‏ قرارداد، حقّ را در نظر گرفته و عين واقع را بنويسد. شرط گزينش نويسنده‏ اسناد، داشتن عدالت در قلم است.

به شكرانه سواد و علمي كه خداوند به ما داده است، كارگشايي كنيم و از نوشتن خودداری نکنیم.

کاتب می‌تواند از ذینفع، یک‌طرف معامله یا هردو طرف معامله، اجرت دریافت کند.

بايد بدهكار كه حقّ بر ذمّه اوست، متن قرارداد را بگويد و كاتب بنويسد، نه آنچه را بستانكار ادعا می‌نمايد. بدهكار، هنگام املاي قرارداد بايد خدا را در نظر بگيرد و چيزي را فروگذار نكند و تمام خصوصيّات بدهي را بگويد.

اگر بدهکار کم‌عقل، ضعیف، ناتوان یا لال بود، سرپرست و وليّ (پدر یا پدربزرگ) او متن قرارداد را بگويد و كاتب بنويسد. ولی هم باید عادلانه بگوید.

لازم است شاهد گرفته شود باید دو مرد یا یک مرد و دو زن شهادت بدهند. شاهد باید مؤمن، مورد اعتماد و رضایت طرفین و عادل باشد و ذینفع نباشد. آن دو زن به‌اتفاق هم باید اداي شهادت كنند؛ تا اگر يكي لغزش يا اشتباه كرد، نفر دوّم يادآوري كند.

اگر براي شاهد گرفتن از شما دعوت كردند، خودداري نكنيد؛ گرچه گواه شدن بدون دعوت واجب نيست.

وقتی از شاهدان درخواست شد، باید برای شهادت حضور یابند.

كاتب و شاهد نباید ضرر کنند و بايد حق‌الزحمه، پول قلم، نرم‌افزار و… را به او داد.

كاتب و شاهد حقّ ندارند سند را به‌گونه‌ای تنظيم كنند كه به يكي از طرفين ضرری وارد شود.

كاتب و شاهد در امان هستند و نبايد به خاطر حقّ نوشتن و حقّ گفتن مورد آزار و اذيّت يكي از طرفين قرار گيرند.

هرگونه خدشه در سند، از هركس كه باشد، فسق و گناه است.

ثبتِ سند به‌صورت دقيق و عادلانه سه فايده دارد: ضامن اجرای عدالت است. موجب جرأت گواهان بر شهادت دادن است. مانع ايجاد بدبيني در جامعه است.

در معاملات نقدی، نیاز به نوشتن نیست، ولی شاهد بگیرید.

کارشناس: حجت‌الاسلام‌و المسلمین مجید یزدی معاون اجتماعی و فرهنگی دادگستری کل استان قم