درباره مهر و موم ترکه

• از لحاظ حقوقی، مهر و موم ترکه عبارت است از اقدامی که توسط مراجع قضایی صورت می‌گیرد، تا ورثه از هرگونه استفاده و دخل و تصرف در ترکه ممنوع ‌شوند و این امر به منظور حفظ و نگهداری از ترکه انجام می‌گیرد.

ترکه (ماترک) یا میراث به کلیه اموال و تعهدات گویند یا به عبارتی کلیه دارایی متوفی که بعد ازفوت او به وراث و نزدیکان وی انتقال می یابد اطلاق می شود.

امور راجع به ترکه عبارتند از اقداماتی که جهت حفظ ترکه  و رسانیدن آن به صاحبان حقوق انجام می شود از جمله: مهر و موم و تحریرترکه و اداره ترکه و …

ترکه به چه معناست؟

مفهوم دارایی، به معنی شایستگی و امتیاز دارا شدن حقوق و تکالیف مالی، یکی از صفات مربوط به شخصیت انسان است که با تولد شخص به وجود می‌آید و با فوت وی از بین می‌رود.

پس از فوت شخص، دارایی در مفهومی ‌که ذکر شد، از بین می‌رود و صرفا اجزای مثبت و منفی دارایی باقی می‌ماند که پس از فوت متوفی، ترکه نامیده می‌شود. به عبارت دیگر، دارایی شخص پس از فوت از بین می‌رود و فقط اجزای دارایی در فرض وجود به ورثه منتقل می‌شود.

معنی مهر و موم ترکه چیست؟

از لحاظ حقوقی، مهر و موم ترکه عبارت است از اقدامی که توسط مراجع قضایی صورت می‌گیرد، تا ورثه از هرگونه استفاده و دخل و تصرف در ترکه ممنوع ‌شوند و این امر به منظور حفظ و نگهداری از ترکه انجام می‌گیرد.

مهر و موم ترکه صرفاً با درخواست هر یک از ورثه متوفی یا نماینده قانونی آنان، موصی‌له در صورتی که  وصیت به جزء مشاع شده باشد، طلبکار متوفی و وصی انجام می‌گیرد و همین افراد نیز حق رفع مهر و موم ترکه را دارند. درخواست رفع مهر و موم ترکه نیز به دو صورت بدون تنظیم ریز ترکه یا با درخواست تنظیم‌ ریز ترکه صورت می‌گیرد.مهر و موم ترکه به معنای حفظ و نگهداری و جلوگیری از استفاده و یا حیف و میل آن توسط ورثه دیگر یا اشخاص ثالث است . در صورتی که افرادی غیر متقاضیان مهروموم ترکه، درخواست رفع آن را کنند، شورای حل اختلاف مکلف است در موقع رفع مهروموم ترکه صورت ریز آن اموالی را که مهروموم شده بود، تنظیم کند و به این منظور ضمن درج مشخصات اموال غیرمنقول و با توصیف و تعیین مشخصات اموال منقول و تعیین بهای آن اقدام می‌کند.

شورا در خصوص تعیین قیمت اموال منقول مکلف به جلب نظر کارشناس خواهد بود؛ همچنین شورا مکلف است بعد از رفع مهرو‌موم ترکه به منظور اداره کردن و حفظ ترکه، شخصی از ورثه یا غیر آن را برای حفظ ترکه و جلوگیری از حیف و میل ترکه و جلوگیری از تضییع حقوق سایر وراث تعیین کند.

هیچ یک از حقوق‌دانان تردیدی ندارند که پس تصفیه ترکه آن چه از ترکه باقی می‌ماند، به ملکیت وراث در می‌آید و داخل در دارایی آنان می‌شود.

چه مرجعی صالح جهت رسیدگی به امور ترکه می باشد؟

مرجع صالح برای رسیدگی به امور راجع به ترکه، دادگاه بخشی است که آخرین اقامتگاه متوفی درایراندر حوزه آن دادگاه بوده و اگر متوفی در ایران اقامتگاه نداشته باشد دادگاه آخرین محل سکونت متوفی صالح به رسیدگی می باشد و اگر متوفی در ایران ساکن هم نبوده باشد، دادگاهی که اموال غیر منقول  متوفی در حوزه آن واقع شده، صالح است و اگر اموال غیر منقول هم در حوزه های متعدد واقع باشند، دادگاهی که که قبل از همه اقدام نموده صالح می باشد.

مهرو موم ترکه چگونه انجام می شود؟

1. قرار دادن لاک و موم گداخته در درب ورودی خانه یا پاکت و صندوق و …

2. زدن مهر رسمی بر لاک و موم گداخته شده

مهرو موم ترکه ممکن است به درخواست اشخاص یا بدون درخواست آنها صورت گیرد که در مواد ۱۶۷و۱۶۸ قانون امور حسبی مقرر گردیده است .

چه اشخاصی می توانند درخواست مهر و موم ترکه را بنمایند ؟

1. هر یک از ورثه متوفی یا نماینده قانونی آنها.

2. موصی له در صورتی که وصیت به جزء مشاع شده باشد.

3. طلبکار متوفی که طلب او مستند به سند رسمی یا حکم قطعی باشد به مقدار طلب در صورتیکه در مقابل طلب رهن نبوده و ترتیب دیگری هم برای تأمین طلب نشده باشد.

4. کسی که از طرف متوفی به عنوان وصایت معین شده باشد.

در مورد مهرو موم بدون درخواست اشخاص، صرف اطلاع دادگاه برای اقدام کافی است  و شرایط آن این است که کسی که در ملک استیجاری یا … فوت شده وکسی برای حفظ اموال او نباشد و اموال دولتی یا عمومی نزد متوفی امانت بوده باشد.

تحریر ترکه (لیست کردن اموال متوفی) به چه ترتیبی است؟

وراث و نمایندگان قانونی آنان و وصی می‌توانند برای تعیین میزان و مقدار ترکه، از مقام قضایی تحریر ترکه را درخواست کند. در این صورت بعد از دعوت اشخاص ذی‌نفع و آگهی تعیین وقت که از یک‌ماه نباید کمتر و از سه ماه نباید بیشتر باشد، منتشر می‌شود. غیبت اشخاصی که برای تحریر ترکه یا مهر و موم ترکه احضار شده‌اند مانع از تحریر ترکه نیست. هرگاه ترکه متعلق حقوق عمومی قرار بگیرد یا غایب یا محجوری در بین وراث باشد یا وارث متوفی معلوم نباشد، امین یا قیم ملزم است درخواست تحریر ترکه را از مرجع ذی‌صلاح کند.

چه اقداماتی جهت مهر و موم ترکه لازم است؟

مقام صالح جهت مهر و موم ترکه و اقدامات لازم در مواد۱۷۰ تا۱۷۵ قانون امور حسبی مقرر شده  است.

جهت رفع (برداشتن) مهر وموم چه اقداماتی لازم است ؟

مقررات مربوط به رفع مهر وموم درماد ۱۹۴ تا ۲۰۵ قانون امور حسبی بیان شده است. ازجمله اینکه افرادی که حق درخواست مهر و موم را دارند حق درخواست رفع آن را نیز دارند؛ درخواست رفع مهر وموم  از دادگاهی می شود که صالح به  رسیدگی به امور ترکه است.

 متداول ترین سئوالات مطرح شده در مورد مهر وموم ترکه:

1. پدرم فوت کرده است برای دانستن اموال به جا مونده از ایشان چه باید کرد؟ چون ایران نیستم و رابطه ای هم با خانواده ندارم.

پاسخ: شما بایستی در ابتدای امر در خصوص مهر و موم و نیز تحریر ترکه اقدام نمایید و از طریق مراجع قضایی دارایی ایشان را شناسایی نمایید.در صورتی که ترس از این دارید که ممکن است حق شما ضایع شود می توانید تقاضای مهر و موم ترکه را نمایید.

مدارکی که مراجعه کنندگان در مورد مهر و موم ترکه نیاز به ارائه دارند:

1. شناسنامه و کارت ملی یکی از وراث.

2. در صورت امکان، ارائه گواهی انحصار وراثت.