قصاص چیست چطور ثابت می شود و شرایط اجرای قصاص چیست

• هرگاه عاقل دیوانه‌ای را بکشد قصاص نمی‌شود بلکه باید دیه قتل را به ورثه مقتول بدهد و در صورتی که اقدام وی موجب ‌اخلال در نظم جامعه یا خوف شده و یا بیم تجری مرتکب و یا دیگران گردد موجب حبس تعزیری از 3 تا 10 سال خواهد بود

قصاص در لغت: به معنی هر نوع دنباله روی و پی جویی نمودن- كین كشی به مثل كشنده را كشتن- مجازات- عقاب- سزا- جبران- تلافی آمده است.

قصاص از نظر اصطلاحی: به معنای تلافی و استیفای عینی جنایتی كه در قتل عمدی، قطع عضو و جرح عمدی بر مجنی علیه وارد شده است می‌باشد به شكلی كه اثر به جای مانده از جنایت عیناً روی جانی اجرا شده و به دست آید. قصاص در جنایت قتل عمدی را قصاص النفس می‌گویند و قصاص در جنایات قطع عضو و جرح را قصاص عضو گویند.

شرایط قصاص‌

ماده 219 ـ کسی که محکوم به قصاص است باید با اذن ولی دم او را کشت‌. پس اگر کسی بدون اذن ولی دم او را بکشد مرتکب قتلی‌ شده که موجب قصاص است‌.

ماده 220 ـ پدر یا جد پدری ‌که فرزندخود را بکشد قصاص نمی‌شود و به پرداخت دیه قتل به ورثه مقتول و تعزیر محکوم خواهد شد.

ماده 221 ـ هرگاه دیوانه یا نابالغی عمدا کسی را بکشد خطا محسوب و قصاص نمی‌شود بلکه باید عاقله آنها دیه قتل خطا را به ورثه ‌مقتول بدهند.

تبصره ـ در جرایم قتل نفس یا نقص عضو اگر جرم ارتکابی عمدی باشد و مرتکب صغیر یا مجنون باشد و پس از بلوغ یا افاقه مرتکب ‌، مجنی‌علیه در اثر سرایت فوت شود مستوجب قصاص نمی‌باشد.

ماده 222 ـ هرگاه عاقل دیوانه‌ای را بکشد قصاص نمی‌شود بلکه باید دیه قتل را به ورثه مقتول بدهد و در صورتی که اقدام وی موجب ‌اخلال در نظم جامعه یا خوف شده و یا بیم تجری مرتکب و یا دیگران گردد موجب حبس تعزیری از 3 تا 10 سال خواهد بود.

ماده 223 ـ هرگاه بالغ نابالغی را بکشد قصاص می‌شود.

ماده 224 ـ قتل در حال مستی موجب قصاص است مگر اینکه ثابت شود که در اثر مستی به کلی مسلوب الاختیار بوده و قصد از او سلب شده است و قبلا برای چنین عملی خود را مست نکرده باشد و در صورتی که اقدام وی موجب اخلال در نظم جامعه و یا خوف ‌شده و یا بیم تجری مرتکب و یا دیگران گردد موجب حبس تعزیری از 3 تا 10 سال خواهد بود.

ماده 225 ـ هرگاه کسی درحال‌ خواب یا بی‌هوشی شخصی را بکشد قصاص‌ نمی‌شود فقط به دیه قتل به ورثه مقتول محکوم خواهد شد.

ماده 226 ـ قتل نفس در صورتی موجب قصاص است که مقتول شرعا مستحق کشتن نباشد و اگر مستحق قتل باشد قاتل باید استحقاق قتل او را طبق موازین در دادگاه اثبات کند.

راههای ثبوت قتل‌

ماده 231 ـ راههای ثبوت قتل در دادگاه عبارتند از:

1 ـ اقرار 2 ـ شهادت 3 ـ قسامه 4 ـ علم قاضی‌.

شرایط اجرای قصاص:

1- تقاضای اولیاء دم. 2- اذن ولی امر. 3- اذن ولی دم. 4- پرداخت دیه مازاد بر استحقاق. 5- ممنوعیت ایذاء جانی

نحوه اجراء

ماده 14 – اجرای قصاص نفس ، قتل و اعدام ممكن است بصورت حلق آویز به چوبه دار ویا شلیك اسلحه آتشین و یا اتصال الكتریسته و با به نحو دیگر به تشخیص قاضی صادر كننده رأی انجام گیرد .

تبصره – در صورتی كه در حكم صادره نسبت به نحوه و كیفیت اعدام ، قصاص نفس و قتل ترتیب خاصی مقرر نشده باشد ، محكوم به دار كشیده می شود .

ماده 15 – زمان اجرای حكم ، اول طلوع آفتاب خواهد بود ، مگر اینكه دادگاه زمان خاصی را تعیین كرده باشد و اجرای حكم حسب مورد با مأمورین زندان یا نیروی انتظامی است ، ولی در مورد قصاص نفس ولی دم می تواند شخصاً محكوم را قصاص كرده یا وكیل بگیرد .

ماده 16 – مأمورین اجرای حكم موظفند قبل از اجرای حكم ابزار و عدوات و آلات اجرا را دقیقاً مورد معاینه و بررسی قرار داده و از استحكام و آماده بودن آنها برای اجرای حكم اطمینان حاصل كنند. وسایل مذكور نباید به گونه ای باشد زاید برآنچه اقتضای اجرای حكم است موجب شكنجه ، تعذیب و یا مثله شدن محكوم گردد همچنین ، كلیه عملیات اجرایی باید با كمال آرامش و بدون اعمال خشونت ، توسط افراد خبره انجام شود .

ماده 17 – نظارت بر صحت اجرا و رعایت تشریفات لازم و عدم تأخیر و تعطیل آن با مقام قضایی مجری حكم است . پس از رعایت تشریفات و شرایط مذكور ، محكوم تحت الحفظ به محل اجرای حكم آورده می شود و سپس با اجازه مقام قضایی مجری حكم ، منشی دادگاه متن حكم را با صدای بلند قرائت می كند و پس از آن بلافاصله به دستور مقام مذكور ، حكم طبق مفاد مندرج در آن به اجرا در می آید .

تبصره – چنانچه محكوم به قتل یا رجم قبل از اجرا منكر بزه انتسابی می شود و مورد مشمول ماده 71 قانون مجازات اسلامی باشد به دستور مقام قضایی مجری حكم از اجرای حكم خودداری می شود و مراتب به مرجع قضایی صادر كننده رأی اعلام می گردد .

ماده 18 – پس از اجرای حكم ، چنانچه به تشخیص پزشك قانونی یا پزشك معتمد اطمینان مرگ محكوم حاصل شود ، از محل اجرای حكم خارج و جسد تحویل پزشك قانونی می شود . چنانچه كسان محكوم جسد را مطالبه نمایند به تشخیص و دستور مقام قضایی مجری حكم تسلیم آنان می شود والا طبق مقررات شرعی و قانونی دفن خواهد شد . در فرض اخیر ، كلیه هزینه ها را از بیت المال پرداخت می شود .

ماده 19 – از اجرای حكم صورت مجلس تهیه شده و به امضای مقام قضایی مجری حكم ، رییس اداره زندان یا نماینده وی ، فرمانده نیروی انتظامی محل یا قائم مقام وی در صورت اجرای حكم در خارج از محل زندان ، پزشك قانونی یا پزشك معتمد ، منشی دادگاه ، اولیاء دم یا وكیل آنها و وكیل محكوم علیه ( در صورت حضور ) می رسد و در پرونده مربوط ضبط می‌گردد .

ماده 20 – در صورت صلاحدید مقام قضایی مجری حكم ، از مراسم اجرای حكم توسط مسۆلین زندان یا مأمورین انتظامی حسب مورد فیلمبرداری یا عكس برداری شده و عكس ها یا فیلم ها در پرونده محكوم بایگانی می شود و خبر اجرای حكم با ذكر نوع جرم و خلاصه رأی دادگاه در روزنامه ها منتشر می گردد . در موارد استثنایی كه به تشخیص رییس قوه قضاییه یا مقامات مجاز از طرف ایشان مصلحت ایجاب كند ، عكس محكوم در حال اجرای حكم توسط رسانه های گروهی برای اطلاع عموم انتشار می یابد .

قصاص برای افراد زیر 18 سال ممنوع است

با تصویب قانون جدید مجازات اسلامی مجازات قصاص برای افراد زیر 18 سال ممنوع شده است.

آیا همچون گذشته این افراد پس از رسیدن به سن قانونی به مجازات می رسند یا خیر؟ نه، این موضوع برای زمانی بود که سن مسئولیت کیفری 9 سال(برای دختران) و 15 سال(برای پسران) بود و در حال حاضر اگر در زمان ارتکاب جرم زیر 18 سال باشند به کانون اصلاح و تربیت معرفی می شوند.