قوانین شناسنامه | ثبت ولادت | وفات | ازدواج و طلاق | تغییر نام خانوادگی

• وفات هر شخص اعم از ایرانی و خارجی و هم چنین وفات طفل تازه به دنیا آمده باید بلافاصله به اداره ثبت احوال اعلام شود. این موارد در خصوص ایرانیان مقیم خارج به نزدیك ترین كنسولگری اعلام می شود و گواهی فوت به هر كس كه متقاضی باشد، تسلیم می گردد.

به محض تولد كودك پدر و مادر او وظیفه دارند نسبت به نامگذاری شایسته و اخذ شناسنامه برای فرزند خود اقدام كنند و از این طریق به مولود جدید هویت ببخشند.

سازمان ثبت احوال كه زیرمجموعه وزارت كشور به شمار می رود موظف است وقایع حیاتی هر فرد اعم از ولادت، ازدواج، طلاق، رجوع، بذل مدت و وفات را ثبت كند و نسبت به صدور شناسنامه و تسلیم آن به متقاضی اقدام كند.

ثبت ولادت

تولد هر طفل در ایران اعم از این كه پدر و مادر او ایرانی یا خارجی باشند، باید ظرف مدت 15 روز به اداره ثبت احوال اطلاع داده شود. هم چنین ولادت اطفال ایرانی مقیم كشورهای خارجی به كنسولگری محل اقامت  یا به نزدیك ترین كنسولگری اعلام شود. پس از اعلام ولادت، اگر طفل ایرانی باشد، شناسنامه ای با مشخصات وی صادر و تحویل پدر و مادرش می شود.

در صورت خارجی بودن طفل، گواهی ولادت صادر و تحویل والدین كودك می شود. شناسنامه هر فرد یك شماره مخصوص دارد كه او نامیده می شود. این شماره باید در تمام مدارك مربوط به ثبت احوال وی قید شود. ثبت ولادت به گواهی « شماره شناسنامه » پزشك یا مامای رسمی یا به تصدیق مؤسسه ای كه كودك در آنجا متولد شده یا شهادت دو شاهد انجام خواهد شد.

ثبت وفات

وفات هر شخص اعم از ایرانی و خارجی و هم چنین وفات طفل تازه به دنیا آمده باید بلافاصله به اداره ثبت احوال اعلام شود. این موارد در خصوص ایرانیان مقیم خارج به نزدیك ترین كنسولگری اعلام می شود و گواهی فوت به هر كس كه متقاضی باشد، تسلیم می گردد.

واقعه فوت باید به گواهی پزشك یا دو نفر شاهد برسد، مهلت اعلام فوت جهت اخذ گواهی، 10 روز از تاریخ فوت است، در این گواهی می بایست دلیل فوت شخص مورد نظر اعلام شود، در مورد اشخاص مفقود الاثر، دلیل فوت حكم قطعی صادره از دادگاه ااست.

ثبت ازدواج و طلاق

صاحبان دفاتر اسناد رسمی می بایست وقایع ازدواج، طلاق و رجوع را در دفترهای خود ثبت كنند و مراتب را به اداره ثبت احوال محل اطلاع دهند. این وظیفه در خارج از كشور به عهده نزدیك ترین كنسولگری است. اداره ثبت احوال نیز مكلف است تمامی وقایع ازدواج، طلاق، رجوع،بذل مدت، فسخ نكاح و تعدد زوجات را در دفاتر مربوطه منعكس كنند و سپس به شناسنامه انتقال دهد.

ازدواج و طلاق غیر مدخوله در شناسنامه المثنی درج نخواهد شد، افشای اطلاعات مذكور در دفاتر ثبت احوال جز برای صاحب سند و مقامات قضائی و دولتی ممنوع است.

اشخاصی كه می توانند برای كودك تقاضای شناسنامه كنند.

اعلام تولد و دریافت شناسنامه تنها توسط این اشخاص می تواند صورت پذیرد:

• پدر یا جد پدری

• مادر (در صورت غیبت پدر)

• وصی، قیم، امین

• اشخاصی كه به طور قانونی عهده دار نگهداری طفل هستند.

• متصدی یا نماینده مؤسسه ای كه طفل به آنجا سپرده شده است.

• صاحب شناسنامه در صورتی كه سن او از 18 سال تمام به بالا باشد.

تغییر نام خانوادگی

تغییر نام خانوادگی در سازمان ثبت احوال كشور صورت می گیرد و نام خانوادگی حق صاحب آن نام محسوب می شود و شخص دیگر حق انتخاب آن نام را ندارد مگر با اجازه دارنده نام، این حق به وراث به ارث می رسد.

نام خانوادگی فرزند همان نام خانوادگی پدرش می باشد و پس از رسیدن به سن قانونی، هر كس می تواند نام خانوادگی خود را تغییردهد. زن می تواند در صورت موافقت شوهرش از نام خواندگی او استفاده كند، در صورت طلاق ادامه استفاده از نام شوهر منوط به كسب اجازه از او است.

هئیت حل اختلاف

در مقر ادارات ثبت احوال هیئتی به نام هیئت حل اختلاف وجود دارد كه به این امور رسیدگی می كند:

• تصحیح اشتباهات مندرج در دفاتر ثبت كل.

• ابطال اسناد و شناسنامه هایی كه بیگانگان مورد استفاده قرار داده اند.

• رفع اشتباهات ناشی از تحریر ضمن ثبت وقایع

• ابطال اسناد مكرر یا موهوم و تصحیح اشتباه در ثبت جنس صاحب سند و تغییر نام های ممنوع

• حذف كلمات زاید و غیر ضروری یا ناشی از اشتباه در اسناد جعلی

• شكایت از تصمیمات هیئت های حل اختلاف در دادگاه های عمومی محل اقامت خواهان مطرح می شود رأی صادره قابل پژوهش است.

• چنان چه شناسنامه در خارج از كشور صادر یا این كه در ایران صادر شود و صاحب شناسنامه مقیم خارج از كشور باشد، رسیدگی به دعاوی مطرح شده در دادگاه عمومی تهران صورت می پذیرد.

نكات ضروری از قانون ثبت احوال

• اگر اعلام كننده مادر باشد، نام خانوادگی مادر به طفل داده می شود.

• اگر ابوین طفل معلوم نباشند، نام خانوادگی فرضی برای كودك انتخاب می شود و فرضی بودن نام و شناسنامه كودك منعكس نخواهد شد.

• نام می تواند ساده باشد مانند: محمد یا مركب مثل: محمدرضا

• نام باید متناسب با جنسیت فرد انتخاب شود و معنی و مفهوم زیبایی داشته باشد به طوری كه موجب هتك حیثیت مقدسات اسلامی نشود.

• سیادت پدر از طریق شناسنامه به فرزند منتقل و در شناسنامه وی قید خواهد شد.

• تشرف پیروان ادیان و مكاتب دیگر به اسلام و سایر تغییرات مانند تغییر نام در اسناد سجلی ثبت می گردد.

• شناسنامه افرادی كه به سن 15 سال تمام برسند باید حاوی عكس صاحب شناسنامه در همان سال باشد. در 30 سالگی نیز عكس صاحب شناسنامه می بایست تجدید شود.