کلاهبرداری و فریب از طریق موبایل و تلفن همراه

گسترش استفاده از تلفن همراه تبعات متفاوتی را در جامعه به وجود آورده است اگر چه فواید این وسیله کم نیست و همه افراد از آن بهره می برند اما فراگیر بودن تلفن همراه توجه کلاهبرداران را به این وسیله جلب کرده است تا با ارسال پیامک به کلاهبرداری از کاربران تلفن همراه بپردازند.

پیشرفت علم و تکنولوژی باعث شده تا هر روز راه های جدیدی برای کلاهبرداری پیدا شود تا کلاهبرداران بتوانند برای رسیدن به مقاصد شوم خود از آنها استفاده کنند.

گاه مشاهده می شود که به کاربران تلفن همراه پیامک هایی فرستاده می شود که حاوی پیام خاصی برای شخص است در این پیام ها به شخص گفته می شود که در صورت ارسال یک پیامک با متن ومحتوایی که تعیین می شود با تماس با یک شماره خاص یا یک پیش شماره منحصر به فرد، مبلغی به عنوان هدیه به سیم کارت او افزوده خواهد شد و یا اینکه در یک مسابقه و قرعه کشی با جوایز میلیاردی و بسیار ارزنده شرکت داده خواهند شد. در این گونه مواقع با ارسال پیامک به عنوان جواب مبلغی از اعتبار سیم کارت قربانی کسر و به سیم کارت ارسال کننده اصلی پیامک منتقل می شود اگر چه این مبلغ قابل توجه نیست ولی با توجه به بالا بودن تعداد قربانیان، مبلغ بسیار کلانی به جیب کلاهبرداران خواهد رفت. اما باید دید اولا کلاهبرداری چیست؟ دوماً آیا ارکان جرم کلاهبرداری در این گونه موارد صادق است و ما این عمل را می توانیم کلاهبرداری بدانیم یا خیر؟

کلاهبرداری چیست؟

با وجود تمام اهمیتی که جرم کلاهبرداری در جوامع امروزی یافته و حقوق کیفری تمام کشورهای دنیا جایگاهی خاص را برای آن قائل شده اند قانون مجازات اسلامی که اصلی ترین قانون ماهوی کیفری در کشور ماست از تبیبن این جرم سر باز زده و ماده اول قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری عنصر قانونی این جرم را تشکیل می دهد این ماده می گوید: « هر کس از راه حیله و تقلب مردم را به وجود شرکت ها یا تجارت خانه ها یا کارخانه ها یا موسسات موهوم یا به داشتن اموال و اختیارات واهی فریب دهد یا به امور غیر واقع امیدوار کند یا از حوادث و پیشامدهای غیرواقع بترساند و یا اسم و یا عنوان اختیار کند و به یکی از وسائل مذکور و یا وسائل تقلبی دیگر، وجوه و یا اموال یا اسناد یا حوالجات یا قبوض یا مفاصاحساب و امثال آنها را تحصیل کرده و از این راه مال دیگری را ببرد کلاهبردار محسوب و علاوه بر رد اصل مال به صاحبش به حبس از یک تا هفت سال و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده است محکوم می شود» در این ماده قانون به جای اینکه به تعریف جامع و مانعی از جرم کلاهبرداری بپردازد به برخی مصادیق این جرم اشاره کرده و مرتکب آنها را به طور کلی کلاهبرداری دانسته است. با توجه به مصادیق ذکر شده کلاهبرداری عبارت است از بردن مال غیر با توسل به وسایل متقلبانه توأم با سوء نیت.

توسل به وسایل متقلبانه

برای تحقق جرم کلاهبرداری باید کلاهبردار با انجام یک فعل مثبت مادی اقدام به اخذ پول یا مال دیگر از قربانی بکند. در رابطه با پیامک های مشکوک شخص کلاهبردار با ارسال یک پیامک خود را نماینده یک شرکت تبلیغاتی یا مسئول برگزاری یک مسابقه و یا … معرفی می کند تا با تحریک مخاطب او را فریب دهد در این موضوع رکن اول جرم کلاهبرداری یعنی توسل به وسایل متقلبانه تحقق پیدا کرده است.

ربودن مال دیگری

رکن دیگر جرم کلاهبرداری این است که شخص کلاهبردار با اقدامات خود موفق به اخذ و بردن مال غیر شود.

بنابراین اگر کسی تمام اقدامات مربوط به کلاهبرداری را انجام دهد اما مال را اخذ نکرده باشد جرم کلاهبرداری تحقق پیدا نکرده است با توجه به این موضوع اگر کسی اقدام به ربودن اعتبار موجود در سیم کارت دیگری کند اگر چه مبلغ اعتبار کم باشد مثلاً هزار تومان یا حتی کمتر در این صورت جرم کلاهبرداری واقع شده است.

سوء نیت

یکی دیگر از ارکان جرم کلاهبرداری این است که کلاهبرداری سوء نیت داشته باشید. شخص کلاهبردار باید به نیت ربودن مال دیگری اقدام به ارسال پیامک یا برقراری تماس کرده باشد و اگر به طور اتفاقی این عمل را انجام داده و از قضا از اعتبار سیم کارت دیگری به سیم کارت او منتقل شد این عمل او به دلیل نداشتن سوء نیت جرم محسوب نمی شود.

نتیجه:

یکی از شایع ترین جرایم در سطح جهان جرم کلاهبرداری است جرمی که با پیشرفت علمی بشر هر روز با پیچیدگی بیشتری صورت می گیرد. معمولاً در تمامی جرایمی که مالی از شخص ضایع می شود این مال بدون رضایت با آگاهی صاحب مال و حتی گاهی با توسل مجرم با اعمال خشونت آمیز از صاحبش گرفته می شود در حالی که کلاهبرداری از این حیث استثنائی است؛ یعنی صاحب مال آن چنان متحیر می شود که مالش را با رضایت تمام به کلاهبردار می سپرد و احتمالا از او به خاطر الطاف فراوانش تشکر هم می کند. دیگر مشخصه کلاهبرداری این است که اشخاص بیکار، ضعیف، مجرمان سابقه دار و معتادان که بسیاری از جرایم توسط آنها انجام می شود معمولا در ارتکاب کلاهبرداری کاملاًَ بی تقصیرند تجربه نشان داده است که برای یافتن کلاهبرداران باید سراغ مرفهان  تاجران و احتمالا دست اندرکاران برخی مشاغل اقتصادی دولتی رفت.

ندا سادات پاکنهاد/وکیل پایه یک دادگستری

بخش حقوق