شرایط مادر شدن دختران مجرد

سد راه بچه ها

۳۸ سال از زمانی که قانون قبلی فرزندخواندگی تصویب شده، گذشته است و با وجود این قانون خانواده هایی که تمایل به قبول سرپرستی یک کودک را دارند، باید از هفت خوان رستم بگذرند. متاهل بودن و بچه دار نشدن در صورت گذشتن ۵ سال از زندگی مشترک، تنها بخشی از شروطی است که به تمام داوطلبان اجازه فرزنددار شدن را نمی دهد. این قانون سال ۱۳۵۳ به تصویب مجلس رسیده و در ماه های اخیر، مسئولان برای کم کردن تنش های واگذاری فرزند به خانواده های متقاضی، طرح جدیدی را برای حمایت از کودکان بی سرپرست و بدسرپرست تحت حمایت بهزیستی برای بررسی به مجلس فرستاده اند.

نکته مهم

بخشی از آنچه در مجلس مطرح شده است، قبول سرپرستی کودکان بی سرپرست و بدسرپرست، توسط دختران مجرد بالای ۴۰سال است.

سرنوشت بچه ها در دست مجلس

در حال حاضر ۹ هزار و ۵۰۰ کودک در مراکز و خانه های کودک تحت پوشش سازمان بهزیستی نگهداری می شوند که بر اساس آمارهای سازمان بهزیستی ۹ درصد کودکان بهزیستی سر راهی و ۷ درصد آنان نیز معلولند و تنها ۱۸ درصد کودکان تحت پوشش شرایط فرزند خواندگی را دارند. اما در حالی که بیش از ۹ هزار کودک از حمایت خانواده محرومند، سالانه تنها حدود هزار کودک به خانواده های دارای شرایط واگذار می شود و سهم استان تهران در سال جاری تنها حدود ۱۸۰ کودک بی سرپرست بوده است در این سال، ۱۰ کودک هم به صورت امین موقت به خانواده ها سپرده شده اند. این آمارها در حالی اعلام می شود که مسئولان معتقدند تصویب قانون جدید می تواند شرایط کودکان بی سرپرست و بدسرپرست را تغییر دهد. زهره میرمحسنی، کارشناس دفتر کودک و نوجوان بهزیستی در مورد طرح جدیدی که به مجلس ارائه شده است، می گوید:« این طرح هنوز توسط مجلس تصویب نشده و به بهزیستی برای اجرا ابلاغ نشده است در صورتی که این طرح تصویب شود، سازمان بهزیستی برای اجرای آن دستورالعملی را تدوین می کند. بخشی از آنچه در مجلس مطرح شده است، قبول سرپرستی کودکان بی سرپرست و بدسرپرست، توسط دختران مجرد بالای ۴۰ سال است و مولفه هایی از قبیل دارا بودن تمکن مالی، شرایط خانوادگی، تحصیلات و… هم برای افراد متقاضی در نظر گرفته شده است. اما این طرح هم مثل بسیاری از طرح های دیگر، با چالش هایی همراه خواهد بود.»

فعلا درباره آن نمی​​شود صحبت کرد

واگذاری سرپرستی کودکان بی سرپرست و بد سرپرست بهزیستی به خانواده های متقاضی به راحتی صورت نمی گیرد. مسئولان می گویند؛ به ازای هر کودک قابل واگذاری در مراکز زیر نظر بهزیستی، ۷ خانواده متقاضی گرفتن آن کودک هستند و کمیته های شناسایی صلاحیت امکان انتقال سرپرستی به این خانواده ها را مورد بررسی قرار می دهند. میزان تمکن، تحصیلات، سن، موقعیت اجتماعی و مذهبی و همچنین نداشتن سوءسابقه و اعتیاد در خانواده های متقاضی، بخشی از شرایطی است که متقاضیان باید واجد آن باشند.

محمد نفریه، معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی، می گوید:«در حال حاضر مراحل واگذاری فرزند به خانواده ها حداکثر ۶ ماه زمان نیاز دارد که این مدت در صورت تصویب نهایی لایحه جدید بسیار کاهش پیدا خواهد کرد.» درحالی که تاکنون فقط کودکان بی سرپرست شرایط واگذاری را داشتند اما در قانون جدید کودکان بدسرپرست را هم می توان به عنوان فرزندخوانده یا امین موقت به خانواده ها واگذار کرد. شهلا بیات، عضو فراکسیون زنان مجلس در مورد این طرح می گوید:« این موضوع در مجلس مطرح شده اما هنوز مصوب نشده است و حتی بررسی های کامل هم در کمیسیون اجتماعی روی آن انجام نشده است. فراهم شدن امکان فرزندخواندگی، شرایط خود را دارد. فرد باید شرایط تامین زندگی فرزندی که سرپرستی اش را قبول می کند، داشته باشد و از حسن شهرت هم برخوردار باشد. البته برای دریافت چنین مجوزی شرایط بسیاری تعیین شده که بعد از تصویب شدن لایحه می توان در مورد آن صحبت کرد.»

برای مادر شدن، چند ماه منتظر بمانید

اگر قانون جدید تصویب شود، به خانواده های دارای فرزند و دختران مجرد سن بالا هم کودک واگذار خواهد شد. امیرحسین قاضی زاده، سخنگوی کمیسیون اجتماعی مجلس در این مورد می گوید:« این لایحه ۲۱ اصلاحیه دارد و در انتها باید در صحن علنی مجلس به تصویب برسد. یکی از این اصلاحیه ها درباره فرزندان بد سرپرست است تا وضعیت تامین مالی آنها ارتقا یابد و در صورت تصویب نهایی قانون فرزند خواندگی، دخترانی که سن بالا دارند هم می توانند فرزند اختیار کنند.» البته حتی در صورت موافقت مجلس، تا تصویب این قانون راه درازی در پیش است و اجرایی شدن چنین قانونی، به ماه ها زمان نیاز خواهد داشت.

شهلا بیات، نماینده مجلس می گوید:« این اتفاق می تواند هم برای کودکانی که وارد یک خانواده جدید می شوند و هم برای دخترانی که سرپرستی این بچه ها را قبول می کنند، مثبت باشد. وارد شدن یک کودک در محیط خانواده و بهره مند شدنش از امکانات مادی و عاطفی می تواند به رشد اوکمک زیادی کند. از نظر من اگر فردی که سرپرستی را می پذیرد، بتواند شرایط تعالی این بچه ها را فراهم کند، دیگر نیازی نیست نسبت به مجرد یا متاهل بودن این زنان حساسیت زیادی به خرج داده شود. از طرف دیگر، زمانی که قانونگذار این قانون را تصویب می کند، حتما تمام جوانب موضوع را در نظر می گیرد و همه جزئیات را بررسی می کند. البته در حال حاضر این طرح تنها در دست بررسی است و قطعا قبل از تصویب باید به پختگی لازم برسد.»

پنجره ای برای دختران مجرد

«گرچه با توجه به شرایط فرهنگی، می توانیم انتظار داشته باشیم که خانواده این دختران چندان با این اتفاق موافق نباشند اما برای دخترانی که به سن تاخیر و تجرد قطعی رسیده اند و شرایط باروری مناسب را ندارند، تصویب چنین قانونی می تواند یک روزنه امید باشد.» دکتر شکربیگی با بیان این موضوع اضافه می کند:«نمی توانیم انکار کنیم خانمی که به سن ۵۰ رسیده و ازدواج نکرده دوست دارد احساسات مادرانه اش را ابراز کند و از یک کودک حمایت کند. خانمی که موقعیت ازدواج را از دست داده با قبول سرپرستی یک کودک، می تواند تعامل مثبتی را بین خود و فرزندش برقرار کند. از طرف دیگر وقتی بچه ای دارای یک حمایتگر می شود، زمینه برای رشد آموزشی، عاطفی و اقتصادی او فراهم می شود و می توانیم بگوییم که با این اقدام، هر دو طرف نیاز خود را برطرف می کنند.»

این یک گام مثبت است

میرمحسنی، کارشناس دفتر کودک و نوجوان بهزیستی، در مورد قانون قدیمی و شرایطی که برای دختران مجرد فراهم می کند، توضیح می دهد:« پیش از این زنان مجرد تنها می توانستند به عنوان حامی، هزینه های پرورش کودکان را تقبل کنند و با گرفتن یک شماره حساب از بهزیستی، هزینه زندگی و تحصیلات آنها را بپردازند. این سرپرست ها تنها گاهی می توانستند با فرزندانی که به سرپرستی گرفته اند، ملاقات کنند و امکان نگهداری کامل آنها در خانه خود را نداشتند. سازمان بهزیستی با توجه به شرایط آنها، چند کودک را برای انتخاب به آنها معرفی می کرد یا خود داوطلب، می گفت که خواهان قبول سرپرستی کودکی در چه سن و با چه جنسیتی است.» کارشناس دفتر کودک و نوجوان بهزیستی با اشاره به نقایص قانون قدیمی می گوید:«رویکرد سازمان بهزیستی نسبت به این طرح مثبت است، چراکه تعهدهایی که پیش از این برای فرزندخواندگی وجود داشته است، شامل حال این کودکان نمی شده است و ایجاد شرایط برای واگذاری سرپرستی آنها به افراد واجد صلاحیت، می تواند گامی مثبت و اثرگذار باشد.»

نکته مهم

پیش از این زنان مجرد تنها می توانستند به عنوان حامی، هزینه های پرورش کودکان را تقبل کنند و با گرفتن یک شماره حساب از بهزیستی، هزینه زندگی و تحصیلات آنها را بپردازند.

از واکنش مردم بی خبریم

دکتر شکربیگی هم مثل دیگران، با بیان فرصت هایی که این اتفاق پیش روی دختران مجرد می گذارد، نسبت به عواقب احتمالی این تصمیم هم نگران است. او می گوید:«در زمان تدوین آیین نامه برای اجرای چنین طرحی، باید پیش بینی اتفاقاتی که ممکن است آسیبی را برای کودک و مادر جدیدش به همراه داشته باشد، صورت بگیرد. برای مثال بسیاری از این فرزندان وقتی بزرگ می شوند، دنبال پدر و مادر واقعی خود می گردند و اگر چنین مسائلی پیش بینی نشده باشد، می تواند آسیب هایی را در آینده به همراه بیاورد.» این جامعه شناس و استاد دانشگاه معتقد است:« هر پدیده اجتماعی دو تاثیر را به جا می گذارد. اثر مثبتی که تصویب این قانون می تواند به همراه داشته باشد، این است که یک بچه صاحب حمایتگری می شود و می تواند زندگی بهتری داشته باشد. حمایتگری که از نظر مالی، عاطفی و اجتماعی او را همراهی کرده و زمینه را برای زندگی بهتر برایش فراهم می کند. اما این ماجرا روی دیگری هم دارد. آیا چنین موضوعی در جامعه و افکار عمومی قابل قبول است؟ از نظر من این موضوع باید مورد بررسی بیشتر قرار بگیرد و نظرسنجی هایی در موردش انجام شود.» او می گوید:«چنین موضوع حساسی را بدون مباحث کارشناسی شده و در نظر گرفتن افکار عمومی نمی توان تغییر داد. البته نباید فراموش کرد که در صورت تصویب، به مرور فرهنگ سازی هم برای این موضوع صورت می گیرد و در سال های آینده ممکن است پذیرش بیشتری نسبت به این اتفاق حاصل شود.»

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

امام حسین علیه السلام :

لاتـَرفع حــاجَتَک إلاّ إلـى أحـَدٍ ثَلاثة: إلـى ذِى دیـنٍ، اَو مُــرُوّة اَو حَسَب 
جز به یکى از سه نفر حاجت مبر: به دیندار، یا صاحب مروت، یا کسى که اصالت خانوادگى داشته باشد.