آشنایی با شرایط و روش دریافت مهریه از اموال شوهر

• ممکن است زنی از نظر شرعی مهریه خود را به همسرش ببخشد، اما از نظر قانونی این حق به قوت خود باقی است و حتی دستخطی که مثلا مردی با اجبار یا در شرایط دیگری از همسر خود مبنی بر بخشش مهریه بگیرد نیز دلیلی قانع‌کننده برای دریافت مهریه نیست و ارزش حقوقی ندارد.

پس از این که عقد ازدواج به طور صحیح و مطابق با شرایط قانونی واقع گردید، زن و شوهر به حکم قانون ایران، حقوق و تکالیف گوناگونی در برابر هم پیدا می کنند. یکی از این تکالیف پرداخت مهریه از طرف زوج به زوجه می باشد.

مهریه، مالی است که به مناسبت عقد نکاح، مرد ملزم به دادن آن به زن می شود. مهریه نوعی الزام قانونی است که بر شوهر تحمیل می شود و تنها کاری که زوجین می توانند انجام دهند این است که هنگام عقد یا پس از آن، مقدار مهر را به تراضی و توافق هم معین سازند. مطابق با ماده1080قانون مدنی:«تعیین مقدار مهر منوط به تراضی طرفین است.مهریه، مالی است که به مناسبت عقد نکاح، مرد ملزم به دادن آن به زن می شود

پس از عقد نکاح زن مالک مهریه می شود، یعنی طبق ماده 1082 قانون مدنی: «به مجرد عقد، زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید.»

اما اگر شوهر قبل از نزدیکی زن خود را طلاق دهد زن مستحق نصف مهر خواهد بود و اگر عقد نکاح قبل از نزدیکی به جهت فسخ به دلیل عنن (ناتوانی جنسی مرد) صورت بگیرد در این مورد نیز زن مستحق نصف مهر می باشد. اما هرگاه عقد نکاح قبل از نزدیکی به جهاتی غیر از عنن فسخ شود زن حق مهر ندارد و در این صورت مهریه به او تعلق نمی گیرد.

مهریه کجا دریافت می‌شود؟

مهریه، مالی است که ثبت آن در سندی به نام عقدنامه، شرایط خاصی را برای پرداخت و دریافت آن ایجاد می‌کند؛ البته می‌توان برای این مساله ۲ جنبه شرعی و قانونی تصور کرد. ممکن است زنی از نظر شرعی مهریه خود را به همسرش ببخشد، اما از نظر قانونی این حق به قوت خود باقی است و حتی دستخطی که مثلا مردی با اجبار یا در شرایط دیگری از همسر خود مبنی بر بخشش مهریه بگیرد نیز دلیلی قانع‌کننده برای دریافت مهریه نیست و ارزش حقوقی ندارد.

از نظر قانونی، مهریه تنها در دادگاه یا محضر قابل دریافت و پرداخت است و حتی در شکل دیگر ماجرا، اگر مردی خودرو، خانه یا شی دیگری را برای همسرش به عنوان مهریه بخرد، تا وقتی که این مساله در عقدنامه یا محضر با عنوان مشخصی مانند ۳ دانگ از خانه بابت مهریه به همسرم داده شد، ذکر نشود آنچه به این طریق به نام همسر می‌شود، در صورتی که زن نپذیرد بخشی از مهریه است، تنها در حکم هدیه خواهد بود.

چطور مهریه را بگیرید؟

اولین مرجعی که زوجه می تواند در آن جا مهریه خود را درخواست کند دادگاه خانواده است. زوجه می تواند با ارایه دادخواست حقوقی به دادگاه خانواده، مهریه خود، هزینه ابطال تمبر و حق الوکاله وکیل را مطالبه و همزمان توقیف اموال همسرش را نیز از دادگاه تقاضا کند. مورد دوم به عنوان مرجع صالح جهت مطالبه مهریه، اجرای ثبت اسناد رسمی است. در این حالت زن می تواند از طریق اجرای ثبت اسناد رسمی مهریه خود را مطالبه کند. در صورتی که زوج مالی به منظور توقیف و پرداخت مهریه زن نداشته باشد، زن می تواند به استناد ماده2 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی تقاضای بازداشت شوهر را تا روز ادای دین نماید. ماده2 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مقرر کرده است که «هر کس محکوم به پرداخت مالی به دیگری شود، چه به صورت استرداد عین یا  قیمت یا مثل آن و یا ضرر و زیان ناشی از جرم یا دیه و آن را پرداخت نکند، دادگاه او را ملزم به پرداخت می کند. چنانچه مالی از او در دسترس باشد آن را ضبط و به میزان محکومیت از مال ضبط شده استیفا می کند و در غیر اینصورت بنا به تقاضای محکوم به، ممتنع را در صورتی که معسر نباشد تا زمان ادای دین حبس خواهد کرد.»

چطور اموال شوهرتون را توقیف کنید؟

در صورتی که زوج مهریه زوجه را نپردازد، زوجه می تواند با معرفی اموال و دارایی زوج تقاضا کند که اموال وی را توقیف کنند و می تواند مطالباتی را از موجودی حسابهای بانکی او توقیف کند. زوجه همچنین می تواند تقاضای توقیف حقوق زوج را از سازمانها و موسسه های دولتی یا خصوصی داشته باشد و میزان یک چهارم حقوق، مادامی که شوهر متاهل است و نیز یک سوم آن را در صورتی که زن و شوهر از هم جدا شوند و تا زمانی که شوهر زن دیگری را اختیار نکرده باشد توقیف کند.

اگر زوج مالی داشته باشد و زوجه احتمال دهد در طول مدتی که دادگاه تشکیل می شود زوج آن مال را می فروشد یا جا به جا می کند، از دادگاه می خواهد قرار تامین خواسته صادر کند با این درخواست، قرار تامین صادر می شود و مال تا صدور حکم دادگاه توقیف می شود، از این مال تامین شده می توان مهریه را برداشت.

اگر زوج دادخواست اعسار داد و معسر بودن او برای دادگاه محرز شد، باید دانست که اعسار از پرداخت مهریه حکمی موقتی است. یعنی اگر زوجه بتواند در آینده اموالی از زوج معرفی کند می تواند نسبت به وصول طلب  خود از آن اموال اقدام کند، به عبارت دیگر هر زمانی که زوجه بتواند اموالی را مبنی بر توانایی زوج برای پرداخت مهریه به دادگاه معرفی کند این اموال توقیف و به دلیل اینکه مهریه جزء دیون ممتاز است (یعنی زوجه بر سایر طلبکاران مقدم است) مهریه از آن کسر می شود.

البته باید بیان داشت که توقیف اموال زوج در صورتی است که اموال وی جزء مستثنیات دین نباشد. مستثنیات دین در ماده524 قانون آیین دادرسی مدنی احصاء شده است و شامل مواردی مثل مسکن مورد نیاز و وسیله نقلیه مورد نیاز وی می باشد.

در پایان در پاسخ به این سوال که «آیا اموال زوج را برای پرداخت مهریه می توان توقیف نمود؟» باید بیان نمود آری، در صورتی که زوج استطاعت مالی برای پرداخت مهریه داشته باشد و وی از این کار امتناع نماید. زوجه می تواند برای توقیف نمودن اموال زوج اقدام نماید به شرط آنکه این اموال جزء مستثنیات دین نباشد. زوجه حتی می تواند حقوق زوج را نیز توقیف نماید و دیگر اینکه اگر زوج بعدها اموالی را به دست بیاورد، زوجه می تواند نسبت به وصول مهریه خود از آن اموال اقدام نماید.