متهم چطور به دادسرا احضار می‌ شود؟

آیا می‌دانید احضاریه چگونه به متهم ابلاغ می‌شود؟

آیا می‌دانید که فاصله زمانی میان ابلاغ اوراق احضاریه به متهم و زمان حضوراو نزد بازپرس نباید کمتر از پنج روز باشد؟

آیا می‌دانید اگر دسترسی به متهم میسر نشد، بازپرس پس از گذشته مدت زمان قانونی اظهارعقیده می‌کند؟

شرایط و روحیات یک متهم را در ذهن خود تصور کنیم؛ متهم زمان جلب یا احضار و پس از دریافت احضاریه یک باره تمام دنیا روی سرش خراب می‌شود.

شاید ما خودمان یکی از این افرادی باشیم که طعم یکباراحضار یا جلب شدن را چشیده‌ایم؛ اگر هم تا به حال مشکلی دراین حد برایمان ایجاد نشده است بازهم بد نیست که این بسته آموزشی را تا انتها بخوانیم، زیرا کمک می‌کند تا با حقوق و تکالیف متهم در زمان جلب یا احضار بیشتر آشنا شویم.

شاید بار‌ها و بار‌ها به گوشمان خورده است که فلانی را دادگاه احضار کرده یا احضاریه برایش فرستاده است. “احضار” در لغت به معنای فراخواندن ودر اصطلاح، دعوتی است رسمی در قالب احضاریه، از طرف مقام قضایی برای یک شخص خاص در زمان معین و به منظور حضور وی درمرجع قضایی.

اما اگر متهم بدون هیچ عذرموجهی درجلسه تحقیقات اولیه حاضر نشود یا حتی عذر خودش را اعلام نکند، جلب می‌شود. به عبارت دیگر ضابطان دادگستری او رادستگیر می‌کنند ونزد مقام قضایی می‌برند.

طبق قانون قاضی نباید کسی را احضار یا جلب کند، مگر آنکه دلایل کافی داشته باشد؛ گر چه ممکن است کسی که درمظان اتهام قرار گرفته پس از پایان دادرسی، تبرئه شود، ولی همین زدن برچسب اتهام به دیگری باید دلیل داشته باشد. قاضی در صورت سهل انگاری دراین مورد مشمول محکومیت انتظامی می‌شود.

با حرف که نمی‌شود متهم را به دادسرا کشاند، بلکه برای احضار متهم باید احضاریه ابلاغ شود. احضاریه را دردو نسخه تنظیم می‌کنند که یک نسخه از آن به متهم ابلاغ و نسخه دیگر پس از امضاء به مأمور ابلاغ برگردانده می‌شود.

در احضاریه، نام ونام خانوادگی احضار شونده، تاریخ، ساعت، محل حضور، علت احضار و نتیجه عدم حضور قید می‌شود و به امضای مقام قضایی می‌رسد. خوب است بدانیم که اگر متهم بی سواد باشد مأمور ابلاغ، مفاد احضاریه را به وی تفهمیم می‌کنند.

همچنین در جرایمی که مقام قضایی تشخیص دهد پای حیثیت اجتماعی متهم در میان است یا موضوع عفت و امنیت عمومی مطرح باشد شکل احضاریه تغیر می‌کند و علت احضار قید نمی‌شود، اما متهم می‌تواند برای اطلاع از علت احضار به دفتر مرجع قضایی مراجعه کند.

هر چیزی آداب خاص خودش را دارد و نمی‌شود بازپرس بخواهد در یک چشم به هم زدن متهم را ببیند؛ البه استثنائاتی هم وجود دارد، اما اصل این است که فاصله زمانی میان ابلاغ اوراق احضاریه و زمان حضورنزد بازپرس نباید کمتر از پنج روز باشد.

شاید یکی از دغدغه‌های متهم این باشد که دیگران متوجه احضارش به دادسرا نشوند. باید بدانیم در این باره جای نگرانی نیست، زیرا ابلاغ احضاریه توسط ماموران ابلاغ بدون استفاده از لباس رسمی و با ارائه کارت شناسایی انجام می‌شود.

گاهی این تفکر برای متهم ایجاد می‌شود که اگر دردسترس نباشد پرونده متوقف می‌شود، اما این افراد نمی‌دانند که قانون این مورد را نیز پیش بینی کرده است.

به عبارتی اگر احضاریه به دلیل معلوم نبودن محل اقامت متهم به دستش نرسد و به قولی ابلاغ نشود تلاش برای دستیابی به متهم نیز به نتیجه نرسد و ابلاغ به روش دیگری هم میسر نباشد متهم را با انتشار یک نوبت آگهی در یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار ملی یا محلی و یا ذکر عنوان اتهام و مهلت یک ماهه از تاریخ نشر آگهی، احضار می‌کنند.

اگر باز هم خبری از متهم نشود این بار بازپرس پس از انقضای مهلت مقرر به موضوع رسیدگی و اظهار عقیده می‌کند. البته در جرایمی که به تشخیص بازپرس، حیثیت اجتماعی متهم، عفت یا امنیت عمومی اقتضا کند، عنوان اتهام درآگهی ذکر نمی‌شود.

در دنیای امروز در کمتر از چند ثانیه به راحتی می‌توان با دورترین نقاط دنیا ارتباط برقرارکرده و فردی را در ورای مرز‌های سرزمین خود دید، امکانی که قوه قضائیه نیز از آن استفاده کرده است و از این پس با استفاده از سامانه‌های رایانه‌ای و مخابراتی مانند پیام نگار (ایمیل)، ارتباط تصویری از راه دور، نمابر و تلفن می‌توان متهم را احضار واوراق قضایی را با رعایت مقررات راجع به دادرسی الکترونیکی ابلاغ کرد.

به هر حال این را نیز بدانیم که احضاریه نشان دهنده وقوع جرم نیست! وگاهی پیش می‌آید فرد به عنوان متهم با احضاریه برای توضیحات فراخوانده و درروند تحقیق بی گناهی اش ثابت می‌شود. اما احضار به هر دلیل که باشد فرد بعد ازدریافت احضاریه حتما باید حاضر شود و برای عدم حضور خود دلیل موجه داشته باشد و گرنه مشکلی به مشکلاتش افزوده خواهد شد.

همان طور که گفته شده ممکن است متهم نتواند در وقت مقرر حاضر شود. این مورد به شرط آنکه متهم برای این عدم حضور، عذر موجه داشته باشد مشکلی ایجاد نمی‌کند. مواردی که عذر موجه محسوب می‌شوند عبارتند از:

الف. – نرسیدن یا دیر رسیدن احضاریه به گونه‌ای که مانع از حضورشود.

ب- بیماری متهم و بیماری سخت والدین، همسر یا اولاد وی که مانع از حضور شود.

پ- اگر اجداد، والدین و همسر و فرزندان یا خواهر و برادران متهم وحتی بچه‌های آن‌ها فوت کنند. البته به یاد داشته باشد که فوت دایی، عمو، عمه، خاله و بچه هایشان عذر موجه محسوب نمی‌شود.

ت- ابتلا به حوادث مهم از قبیل: بیماری‌های واگیردار و بروز حوادث قهری مانند سیل و زلزله که باعث می‌شود رفت و آمد ممکن نباشد.

ث- متهم در توقیف با حبس باشد.

ج- سایر مواردی که عرفاً به تشخیص بازپرس عذر موجه محسوب می‌شود.

غیر از این موارد، متهم می‌تواند برای یکبار پیش از موعد تعیین شده، بازپرس را از علت عدم حضور خودمطلع و موافقت وی را اخذ کند. دراین مورد، بازپرس می‌تواند در صورت عدم تأخیر در تحقیقات، تا سه روز مهلت را تمدید کند.