مجازات اهانت فحاشی و توهین شلاق و جریمه نقدی است

• جرم توهین یک جرم عمدی است و ارتکاب غیرعمدی آن در حقوق جزا شناخته شده نیست یعنی مرتکب « عمد در ارتکاب رفتار موهن نسبت به دیگری» را داشته باشد در واقع این مطالب به دو مورد اشاره می‌کند:

در شرایط فعلی جامعه كه مردم آستانه تحملشان پایین آمده و زود از كوره در می‌روند، كوچكترین كلمه‌ای ممكن است مصداق توهین محسوب شود و فرد با استناد به چنین ادعایی بخواهد اعاده حیثیت كند و فرد توهین كننده را مورد پیگرد قانونی و حقوقی قرار دهد.

البته در ایران به  دلیل اطاله دادرسی و عدم آشنایی مردم با حقوقشان این موضوع شاید چندان مصادق نداشته باشد اما در سایر كشورها قوانین در این زمینه سختگیرانه وضع می‌شود و حقیقتا فرد یا افرادی كه دیگران را مورد توهین یا افترا یا هتاكی قرار می‌دهند، منتظر برخود قانونی خواهند بود.

با این اوصاف چند سالی كه با آگاه‌تر شدن مردم نسبت به حقوقشان شاهد برخوردهای حقوقی‌تر نسبت به جرم توهین هستیم.

همانطور که جرایم علیه وضعیت جسمانی اشخاص سبب واکنش كسی که مورد ستم و جنایت واقع شده و جامعه در برابر مجرم می‌شوند، جرایم علیه اشخاص و شرافت افراد هم همینطور است زیرا این جرایم چنان آسیب روحی و روانی‌ای در پی دارد که در بسیاری از موارد مداوا و درمان آن بسیار سخت‌تر و دشوارتر از صدمات و ضررهای مالی و جسمی است.

برای تحقق جرایمی از جمله توهین یا افترا  باید 3 رکن همزمان وجود داشته باشند؛ رکن قانونی، رکن مادی و رکن معنوی.

توهین در لغت به معنای خوار کردن، سبک داشتن، خواری و خفت آمده است. البته جرم توهین دارای اقسامی نیز است:  توهین ساده عبارت است از توهین و اهانتی که به‌رغم دارا بودن وصف مجرمانه از هیچ کیفیت مشدده‌ای برخوردار نیست. این جرم در ماده 608 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1375 پیش‌بینی شده است که مقرر می‌دارد « توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک، چنانچه موجب حد قذف نباشد، به مجازات شلاق تا 74 ضربه یا 50هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود».

برخی معتقدند توهین به اشخاصی که در قید حیات نیستند نیز مشمول ماده 608 می‌شود. به‌نظر می‌رسد واژه« افراد» در ماده فوق به انسان‌های زنده اشاره دارد و در نتیجه توهین به مردگان تنها در صورتی می‌تواند مشمول ماده مذکور قرار گیرد که عرفاً توهین به بازماندگان تلقی شود و در واقع آنان بزه دیده محسوب می‌شوند. این موضع در تبصره 2 ماده 30 از قانون مطبوعات مصوب سال 1364 نیز پذیرفته شده است که به موجب آن «هرگاه انتشار مطالب مذکور در ماده فوق راجع به شخص متوفی بوده ولی عرفاً هتاکی به بازماندگان وی به حساب‌ آید هر یک از ورثه قانونی می‌تواند از نظر جزایی یا حقوقی طبق ماده و تبصره فوق اقامه دعوی نماید».

جز در مواردی که در قانون به آن اشاره شده است، علنی بودن توهین شرط تحقق آن محسوب نمی‌شود. در واقع اگر کسی هم در یک مکان خصوصی و بدون حضور شاهد به دیگری توهین کند مرتکب جرم می‌شود، حتی حضور مخاطب توهین هم شرط تحقق نیست، ممکن است شخصی به کسی که در میان جمعی حضور ندارد توهین کند. حال آیا منظور از حضور، حضور فیزیکی است بلکه همین که شخص مخاطب، مثلاً از طریق تلفن، الفاظ توهین‌آمیز را می‌شنود یا از طریق ارتباط اینترنتی حرکات توهین آمیز را مشاهده کند کفایت می‌‌کند.

بنابراین می توان نتیجه گرفت جرم توهین مقید به نتیجه نیست و در واقع یک جرم مطلق است. اگر مخاطب روحیه بالایی هم داشته باشد حتی اگر عملاً از توهین ناراحت نشود باز هم جرم توهین، به صرف موهن بودن رفتار مرتکب از نظر عرف، محقق شده است.

جرم توهین یک جرم عمدی است و ارتکاب غیرعمدی آن در حقوق جزا شناخته شده نیست یعنی مرتکب « عمد در ارتکاب رفتار موهن نسبت به دیگری» را داشته باشد در واقع این مطالب به دو مورد اشاره می‌کند:

1 – مرتکب در ارتکاب عمل خود عامد باشد یعنی در حالت خواب و هیپنوتیزم و مستی نباشد و کلاً بدون اراده مرتکب صورت نگیرد.

2 – مرتکب از موهن بودن رفتار خود اطلاع داشته باشد، برای مثال برخی تفاوت‌های فرهنگی یا زبانی باعث عدم‌اطلاع وی نباشد.

گاهی ممکن است گفتار و رفتار توهین آمیز کسی نسبت به دیگری به‌گونه‌ای باشد که به جای آنکه صرفاً موجب تخفیف شخصیت و تحقیر او شود ارتکاب عمل مجرمانه‌ای را به‌طور صریح به وی نسبت دهد که این نوع گفتار و رفتار موجب تشدید مجازات مرتکب در مقایسه با توهین ساده خواهد شد.

مستند قانونی جرم توهین ماده 608 قانون مجازات اسلامی است که در آن آمده : توهین یا اهانت عبارت از کاری ( اعم از قول، اشاره و عمل) است که متضمن اسناد و اخبار نبوده و به نحوی از انحاء در حیثیت متضرر از این جرم نوعی وهن وارد کند.

توهین در معنای اخص عبارت است از نسبت دادن هر امر وهن آور اعم از دروغ یا راست، به هر وسیله و طریقه‌ای که باشد یا انجام دادن هر فعل یا ترک فعل که از نظر عرف و عادت موجب کسر شان یا پست شدن طرف می شود.

با استناد به مواد قانونی ذكر شده نباید از نظر دور داشت كه شاید بسیاری از رفتارهایی كه روزانه رخ می‌دهد مصداق توهین محسوب می‌شوند و با علم به مجازاتهای قانونی منظور شده در قانون مجازات می‌توان فرد توهین كننده را مورد پیگرد قانونی قرار داد.