منشور حق و حقوق متهم را بشناسیم

• متهم حق دارد ظرف مدت 10 روز به قرار بازداشت خود اعتراض کند تا مرجع بالاتر بلافاصله و در وقت فوق‌العاده به آن رسیدگی نماید. این حق طبق قانون باید به متهم تفهیم شود. ( ماده 33 و تبصره ماده 147 قانون آیین دادرسی کیفری و شق بند ن ماده 3 قانون احیا دادسرا مصوب 1381 . )

هر متهمی حق دارد بداند که هیچ یک از ضابطان دادگستری بدون مجوز قضایی و بدون رعایت ترتیبات قانونی مجاز نیستند وارد منزل او شده و آن را بازرسی كنند.

بر اساس اصول و مواد مربوط به قانون اساسی، قانون آیین دارسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور کیفری، ماده واحده قانون احترام به آزادی‌های مشروع و حفظ حقوق شهروندی، اعلامیه جهانی حقوق بشر، میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی و نیز ضرورت‌های عقلی، در جریان رسیدگی به یک دعوی کیفری ، حقوقی برای متهم قابل تصور است که این حقوق به شرح مواد زیر می‌باشد :

1- هرکس به ارتکاب جرمی متهم شود حق دارد بی‌گناه فرض شود مگر اینکه مجرمیت ( مقصر بودن ) او بر طبق قانون محرز شود ( اصل 37 قانون اساسی بند 3 ماده 14 میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی و بند 1 ماده 11 اعلامیه جهانی حقوق بشر ).

2- هر متهمی حق دارد از ماموری که قصد جلب او را دارد بخواهد مدارک شناسایی خود و نیز دستور قضایی متضمن دستگیری‌اش را به او نشان دهد.

3- متهم حق دارد در مقابل سوالات دادگاه یا مراجع تعقیب یا تحقیق سکوت اختیار کند.( مواد 129 و 197 قانون آیین دادرسی کیفری).

4- هر متهمی حق دارد از مامور بازجو بخواهد در اولین فرصت به خانواده وی اطلاع دهند تا سرنوشت او مطلع شوند .

5- متهم حق دارد ظرف مدت 10 روز به قرار بازداشت خود اعتراض کند تا مرجع بالاتر بلافاصله و در وقت فوق‌العاده به آن رسیدگی نماید. این حق طبق قانون باید به متهم تفهیم شود. ( ماده 33 و تبصره ماده 147 قانون آیین دادرسی کیفری و شق بند ن ماده 3 قانون احیا دادسرا مصوب 1381 . )

6- چنانچه قرار التزام یا کفالت یا وثیقه برای متهم صادر شد او حق دارد بالتزام یا معرفی کفیل متمکن و یا تودیع وثیقه حسب مورد بلافاصله آزاد شود( تبصره ماده 13و ماده 137 قانون آیین دادرسی کیفری)

7- هر متهمی حق دارد بداند که هیچ یک از ضابطان دادگستری بدون مجوز قضایی و بدون رعایت ترتیبات قانونی مجاز نیستند وارد منزل او شده و آن را بازرسی و تفتیش نمایند.( اصل 22 قانون اساسی ، 580 قانون مجازات اسلامی ، مواد 96 97 قانون آیین دادرسی کیفری ).

8- لازم است متهم بداند که هیچ یک از ضابطان دادگستری حق بازداشت او را ندارند مگر در جرایم مشهود و در هر حال باید در اولین فرصت ( حداکثر 24 ساعت) مراتب را به اطلاع مقام قضایی برسانند ( ماده 24 قانون آیین دادرسی کیفری)

9- متهم حق دارد حداکثر ظرف 24 ساعت از اتهام و دلایل آن مطلع شود ( مرجع قضایی مکلف است ظرف مهلت مذکور آن را به وی تفهیم کند). ( اصل 32 قانون اساسی و ماده 127 ق.آ.د.ک )

10- متهم حق دارد پس از خاتمه تحقیقات مقدماتی، پرونده اتهامی خود را مطالعه و از تمامی محتویات آن مطلع شود( ماده 190 آیین دادرسی کیفری)

11- هر متهمی حق دارد از قاضی دادسرا یا دادگاه بخواهد که به چه اتهامی و به استناد چه دلایلی احضار یا جلب شده است ( ماده 124 قانون آیین دادرسی کیفری)

12- هر متهمی حق دارد از پاسخ دادن به پرسش‌های مراجع کشف جرم و تعقیب که ارتباطی به جرم و تعقیب ندارد و مربوط به اسرار شخصی و خانوادگی اوست خودداری کند( بند 11 ماده واحده قانون احترام به آزادی‌های مشروع و حفظ حقوق شهروندی ).

13- متهم حق دارد اوراق صورت مجلس تحقیقات خود را بخواند و اگر پاسخ‌های او با تغییر و تحریف در آن قید شده از امضا آن خودداری کند. هم چنین متهم می‌تواند در صورت تمایل پاسخ پرسش‌ها را شخصا بنویسد .( ماده 131 آیین دادرسی کیفری بند 12 ماده واحده قانون احترام به آزادی‌های مشروع و حفظ حقوق شهروندی ).