تعطیلی و جریمه نقدی در انتظار جرم کم فروشی

• حتما پیش آمده كه از فروشندگان مواد غذایی سوال شود كه چرا پنیر موجود در ظرف بسته بندی تا این حد كم شده یا روی ماست چند سانتیمتر آب قرار دارد یا اینكه روغنها و شیرها در بطری چند سانت از سرشان خالی است و…

كم‌فروشی علاوه بر اثرات و تبعات حقوقی، دارای تبعات اجتماعی خاص خود است و ترویج نوعی كج رفتاری در مناسبات اجتماعی است. كم فروشی از آن دست اعمال مجرمانه‌ای است كه عنصر تقلب و دغل‌كاری برای بردن مال دیگران در آنها نقش اساسی دارد. كم‌فروشی از آنجایی‌كه متضمن تقلب و دغلكاری است از جرایم ذاتا قبیح است زیرا فطرت بشر با آن مخالف است و عقل سلیم آن را مذموم می‌داند.

*تعریف كم‌فروشی…

تعریف جرم كم‌فروشی برای همگان تا حدودی ملموس است اما درنهایت تعریفی كه از كم‌فروشی ارائه شده است و در محاكم نیز با استناد به این تعریف، فرد مورد بازپرسی قرار می‌گیرد، عبارت از اینكه كم فروشی یعنی عرضه كالا یا خدمات كمتر از میزان و مقادیر خریداری شده از نظر كمی و كیفی كه مبنای تعیین نرخ مراجع رسمی قرار گرفته است.

البته به نظر می‌رسد با توجه به نحوه عرضه كالاها در جامعه امروز، كم فروشی بیشتر توسط تولیدكنندگان صورت می‌گیرد برای مثال وقتی كارخانه تولید یك كالا، محصول بسته بندی شده خود را كمتر از وزن اعلام شده آن عرضه می‌كند، خرده فروشان خود را از پاسخگویی به این تخلف معاف می‌دانند و مساله كم فروشی مانند توپ از میدان تولید كننده به میدان فروشندگان پاس داده می‌شود و در نهایت این بازی بدون داوری صحیح، به زیان مردم به پایان می‌رسد.

حتما پیش آمده كه از فروشندگان مواد غذایی سوال شود كه چرا پنیر موجود در ظرف بسته بندی تا این حد كم شده یا روی ماست چند سانتیمتر آب قرار دارد یا اینكه روغنها و شیرها در بطری چند سانت از سرشان خالی است و… و معمولا یك پاسخ مشابه دریافت می‌شود با این مضمون كه من مسوول تولید و اندازه كالا نیستم؟!

*نگاه قرآن به كم فروشی

در قرآن به عنوان بالاترین سند اخلاقی و زندگی نیز به‌طور صریح و مكرر به كم‌فروشی اشاره و این امر به شدت تقبیح شده است و بالاتر از آن قرآن كریم كم‌فروشی را موجب ویران شدن شهر و نابود شدن قوم آن معرفی كرده است.

در این راستا چندین سوره از سوره‌های قرآن مجید، خداوند كم‌فروشی را مورد مذمت قرار داده و آورده است كه «وای به حال كم‌فروشان، آنان كه وقتی چیزی را با پیمانه یا وزن از مردم تحویل می‌گیرند كاملا حق خود را استیفاء می‌كنند ولی وقتی چیزی را تحویل مردم می‌دهند در پیمانه و وزن كمتر می‌دهند. آیا آنها عقیده ندارند كه بعد از مرگ زنده خواهند شد و به روز بزرگ رستاخیز ایمان ندارند. روزی كه تمام مردم در پیشگاه خداوند برای تعیین سرنوشت خود می‌ایستند».

قرآن كلام خدا است و حكم هر مسئله یا چیزی در آن یافت می‌شود ولی “كم فروشی” در این كتاب آسمانی بسیار صریح و روشن مورد بحث قرار گرفته و به‌طور مكرر و موكد مورد نكوهش واقع و عاقبت آن بسیار شوم و نابودكننده معرفی شده است. حكم خدا درباره گرانفروشی و كم فروشی آنچنان صریح و روشن بیان شده است كه جایی برای تردید باقی نمی‌ماند.

البته منع احتكار و خطاكار یا ملعون دانستن محتكر در حقیقت به معنی نكوهش و منع گرانفروشی است چون قصد محتكر از مخفی كردن ارزاق عمومی و تشدید مضیقه و ازدیاد تقاضا و بالا رفتن قیمت كالای احتكار شده بوده و در واقع احتكار مقدمه گرانفروشی است.

*نگاه قانون به جرم كم‌فروشی

گران‌فروشی، كم‌فروشی و احتكار از جمله جرائمی است كه از بدو وضع و تصویب قانون مجازات عمومی قابل تعقیب تشخیص داده شده است سپس بر اثر تغییراتی كه در اوضاع و احوال اقتصادی و اجتماعی رخ داده، قوانین خاصی برای جلوگیری از گران‌فروشی یا احتكار به تصویب رسیده است كه البته اگر به درستی اجرا شود از وقوع بسیاری از جرایم در این زمینه جلوگیری می‌شود.

مطابق ماده‌ 58 قانون نظام صنفی مصوب 24 اسفند ماه 1382مجازات مرتكب كم‌ فروشی ‌جریمه‌ كم‌ فروشی‌ با توجه به‌ دفعات‌ تكرار در طول‌ هر سال‌ به‌ شرح‌ زیر است‌:

الف‌ ـ جبران‌ خسارت‌ وارد شده‌ به‌ خریدار و جریمه‌ نقدی‌ معادل‌ دو برابر مبلغ ‌كم‌فروشی‌. درصورتی‌كه‌ جریمه‌ نقدی‌ كمتر از مبلغ‌ یكصدهزار ریال‌ باشد، جریمه‌ نقدی‌ معادل‌ یكصد هزار ریال‌ خواهد بود.

ب‌ ـ چنانچه‌ كل‌ مبلغ‌ جریمه‌های‌ نقدی‌ پس‌ از سومین‌ مرتبه‌ تخلف‌ به‌ بیش‌ از 2 میلیون‌ ریال‌ برسد، پارچه‌ یا تابلو بر سر در محل‌ كسب‌ به‌ عنوان‌ متخلف ‌صنفی‌ به‌ مدت‌ ده‌ روز نصب‌ خواهد شد.

ج‌ ـ در صورتی‌ كه‌ كل‌ مبلغ‌ جریمه‌های‌ نقدی‌ پس‌ از چهارمین‌ مرتبه‌ تخلف‌ به‌ بیش‌ از 20‌ میلیون‌ ریال‌ برسد، پارچه‌ یا تابلو بر سر در محل‌ كسب‌ به ‌عنوان ‌متخلف‌ صنفی‌ نصب‌ و محل‌ كسب‌ به‌ مدت‌ چهار ماه‌ تعطیل‌ خواهد شد.

با نگاهی گذرا و كلی بر روند در پیش گرفته شده در جامعه از سوی تولیدكنندگان برای كم فروشی، و با توجه به اینكه طبق آموزه‌های قرآنی كم فروشی نهی شده است و علاوه بر آن به موجب قانون نیز برای مرتكبان كم فروشی مجازات تعیین شده است باید مسوولان مربوطه هر چه سریع‌تر با برخورد قانونی با این منكر و پدیده غیرقانونی، از تضییع حق مردم جلوگیری كرده و نسبت به برخود با متخلفات اقدام كنند. برخوردی كه سبب جری‌تر شدن افراد نشده و موجبات پیشگیری از وقوع جرم كم فروشی را نیز فراهم آورد.

شاید پررنگ شدن اخلاقیات در جامعه و بازگشت به اصول مصرح دینی در قران بتواند ما را جرمی كه خداوند انتهایش را نابودی آن قوم قرار داده است، خودداری كنیم.